Venetisch: Versjèl tösje versies

't '''Venetisch''' (neet te verwarre mèt ''[[Venetiaans]]'' 'n modern streiktaol) is 'n oetgestorve [[Indogermaanse taole|Indogermaanse taol]] die in de aajdheid gesproke woort in de [[Veneto]], d.w.z. Noordwes-Italië, door 't volk de [[Veneti]]. Ze leek sterk op de [[Italische taole]] meh huurt dao woersjijnelek neet bij. 't [[Liburnisch]], gesproke aon wat noe de kuskös vaan Kroatië is, waor alzeleve sterk mèt 't Venetisch verwant tot e punt boe-op me vaan e [[dialek]] kin spreke; door e mer hiel klein tekscorpus vèlt dat neet mèt zekerheid te zègke. Venetisch en Liburnisch gelle same es 'n apaarte tak vaan de Indogermaanse taole.

De inscripties, oongeveer 250 in getal en noets laanger es eine zin, besloon 'n tiedspan vaan de [[zesdezèsden iew veur Christus]] tot en mèt ded'n [[iersteiersten iew]] denao. Toen storf de taol woersjijnelek oet te geunste vaan 't [[Latien]].

Venetisch is 'n [[satemisatie|kentumtaol]]; dat beteikent tot 't neet tot de [[Paleo-Balkantaole]] gerekend kin weure, die bij de satemgroop hure. Raakvlaker vint me veural mèt de Italische taole, boemèt 't väöl klaankwètte en de mieste euvergelieverde wäörd gemein heet. Ouch in 't [[Illyrisch]] vint me fonetische euvereinkómste. Geliekenisse mèt 't [[Helleense taole|Grieks]] zien veural 't produk vaan gedeilde conservatismes, wie e passief deilwoord op -''mnos'' (''Voltiomnos'' 'de gewunsde'; Grieks -''menos'', es in ''λουόμενος'') en de daarde persoen inkelvoud verleien tied op ''-to'' (''dhonasto'' 'heer heet gegeve'; bij 't Grieks in 't medium: ''ἐλούσατο''). De mies opvallende parallel evels is te trèkke mèt de [[Germaanse taole]] en betröf de persoenleke veurnaomwäörd. In 't [[Proto-Indogermaans]] had *''h₁eǵoH'' 'iech' es [[accusatief]] de vörm *''h₁me'' 'miech'. In 't Venetisch is 'iech' ouch ''ego'', wie in de Italische taole en 't Grieks, meh is d'n accusatief ''mego''. 't Fenomeen tot d'n accusatief vaan 'iech' ziech mèt ziene nominatief 'rijmp', vint me ouch trök in de Germaanse taole: [[Gotisch]] (en [[Oergermaans]]) ''ik'' - ''mik'' (> ''iech'' resp. ''miech'', die ziech ouch rijme!). 'nen Aanderen treffer mèt 't Germaans is 't woord ''sselbo(s)'' 'zelf', boevaan 't gebruuk wiegoondwiedgoond euvereinkump mèt de aw Germaanse taole. Zoe is euvergelieverd ''sselboisselboi'' 'veur ziechzelf' ([[datief]]) - vergliek daomèt [[Aajdhoegduits]] ''selb selbo'' (tegeneuver Latiens ''sibi ipsi''). De raokvlaker vaan 't Venetisch mèt zoewel 't Italisch es 't Germaans is oondersteuning veur de [[golftheorie (taolkunde)|golftheorie]], die theorie die stèlt tot de Indogermaanse taolgrope neet innins oeterein zien gegaange, meh nog e tiedsje e [[dialekcontinuüm]] gevörmp höbbe. 't Proto-Venetisch waor dus oersprunkelek 'n euvergaanksdialek tösse de Germaanse en d'n Italische dialekgrope.

Väöl kin neet weure gezag euver de vörmlier vaan 't Venetisch, meh oet de inscripties kin me wel zien tot 't Venetisch minstes veer vaan de vief Latiense declinaties had. Vief naomvalle zien euvergelieverd; dao-oonder d'n [[instrumentalis]], deen de Italische taole neet hadde. De taol kin dus good alle ach de Indogermaanse naomvalle höbbe bewaord. Aanders es in de Italische taole had 't Venetisch ouch nog 'nen [[dualis]]. 'n Complete of zelfs mer incomplete declinatietabel make vèlt neet mèt; oetgeng die gevoonte woorte zien oonder mie ''-í'' veur de [[genitief]] inkelvoud, ''-ei'' veur d'n [[datief]] inkelvoud en ''-fos'' veur d'n instrumentalis miervoud.