Historie va Cyprus: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
K r2.7.2) (Robot: d'rbie: sr:Кипар (провинција) |
→'t Latiense kunninkriek: Brón: Ingelstaolege Wikipedia: Kingdom of Cyprus |
||
Tekslien 90:
Dis lètste periode vömt 't oonderwaerp van 't middelieëwse epos Digenis Akritas, 'n haeld oet d'r sjtijd taege de Saracene. D'r persoon Digenis verenigt in dit haeldedicht, dat es akritische poëzie bekaand sjtèèt, zoewaal de herinnering an Alexander de Groete es an de haelde van d'r sjtrijd taege de Arabiere.
{{dialeksec|Mestreechs}}
== 't Keuninkriek Cyprus ==
In de [[Twelfde iew]] woort Cyprus vereuverd door [[Isaak Comnenus]], dee ziech tot de keuning vaan Cyprus bekroende en 't aon zien Latien Keizerriek bekroende. Heidoor woort Cyprus e zoegenaomp ''kruusveerderskeuninkriek'', dat meint tot 't laand ein veurnaom dool had: 't [[Christendom]] besjerme en, zoe meugelek, de relizjie ouch wijer verspreije. In [[1191]] woort 't vereuvert door [[Richard Liewehart]], dee op weeg waor veur d'n Daarde Kroestoch. Heimèt bleef Cyprus 'n deil vaan 't Latien Keizerriek. e Jaor later, in [[1192]] verkoch heer 't evels vaanweeg financiële perbleme door aon [[Guy de Lusignan]]. Guy heerste mer twie jaor, hendeg oonverwachs. Zoe oonverwachs tot me in die twie jaor ziech nog neet had bezeg gehawwe mèt 'n kroening, aongezeen Guy nog laank de tied had um dat te doen. In [[1194]] hiemelde heer, boenao ziene broor [[Amalrik de Lusignan]] 't in [[1195]] euvernom. Heer leet ziech wel kroene tot keuning vaan Cyprus.
Laankzaom meh zeker oontstoond dös 't Keuninkriek vaan Cyprus, dat qua [[ikkenomie]] hendeg hel veuroet geit door Amalriks financieel insteenk. Ouch de ech tösse häöm en [[Isabella vaan Jeruzalem]] is 'n hendeg slumme zat gewees. Heidoor weurt heer ouch keuning vaan [[Jeruzalem]] en is de handel tösse Cyprus en Jeruzalem taksvrij. Dit is euvereges nao zien ech mèt [[Eschiva vaan Ibelin]], die alweer gauw hiemelt. De Ibelin-tak krijg evels wel veur de res vaan de periood in 't Cypriotisch Keuninkriek taomelek väöl mach in hen. Amalrik hiemelt in [[1205]], ziene zoon [[Hugo de Lusignan]] nump de troen euver oonder ''Hugo d'n Ierste vaan Cyprus''. Hugo d'n Ierste hiemelt evels al hendeg gauw, naomelek daartien jaor daonao in [[1218]], op veerentwintigjaorege leeftied in [[Tripoli]] ('t allewijl [[Libië]]), boe heer de ech vaan vrun bezeuk. Wat dao noe persies is gebäörd is nog ummertouw duuster. Ziene zoon, Hendrik d'n Ierste, is hendeg geleef bij 't volk. Heer sleet oonder aandere e verdraag mèt de mieste [[islam|Mohammedaonse]] len, boe door 't geinen oorlog guuf in zien rezjeerperiood. Door bepaolde verwèkkingsperbleme krijg Hendrik d'n Ierste mer eine zoon en dat pas bij zien twiede vrouw. Es heer hiemelt, hiemelt d'n twaalfjaoregen Hugo d'n Twiede ouch gauw, boedoor 't gein direk naogeslach mie guuf.
't Gief nui perbleme in Cyprus. Wee d'r noe keuning moot weure is gaar neet dudelek, umtot 't gein direk zoon bis zoon naogeslach mie guuf. Oetindelek weurt d'r in [[1267]] e besluit genomme: Hugo vaan Antiocië, zoon vaan Isabella vaan Antiochië, dochter vaan Hugo d'n Ierste vaan Cyprus, weurt keuning. Oetindelek dös toch 'ne keuning dee direk femilie is, evels neet vaan maan op maan. Heer heet veurtaon twie naome: Hugo d'n Daarde vaan Cyprus en Hugo d'n Ierste vaan Jeruzalem. 't Gief d'r wel 'n groet conflik tösse Cyprus en [[Karel vaan Anjou]] dee ouch Jeruzalem claimp te höbbe. Hugo d'n Daarde heet evels geine zin in ruizie en besluit 't laand achter ziech te laote en veurtaon allein mer op Cyprus te rezjere. Heer hiemelt in [[1284]], boenao ziene zoon Jan d'n Ierste häöm opvolg. Dee weurt e jaor daonao al weer vergiefteg. Zien opvolger is Hendrik d'n Twiede. Bekind um zien streijlöstegheid, get wat de Cypriote al laank nimmie verwachde vaan 'ne keuning. Heer attendeerd neet laank en sjop alle aonhengers vaan Karel vaan Anjou oet Jeruzalem. Heer kos evels mer op weinig hölp rekene in [[Europa]], die hadde 't al drök genog mèt eige perbleme. In [[1310]], wie de Jäö en Mohammedaone ummertouw mie pertestere in Jeruzalem, guuf 'r 't ''Heilig Laand'' op, boenao 't Christedom noets mie zal rezjere euver dat gebeed (allewijl is 't ein vaan de gebeje dat oonder [[Israël]] vilt). In [[1324]] hiemelt Hendrik d'n Twiede.
Zienen ópvolger is Hugo de Veerde vaan Cyprus, dee, oonder aandere door femilieperbleme, neet laank op de troen bleef. Heer woort al gauw ópgevolg door Peter d'n Ierste. Dee wèlde 'ne nuije kruustoch beginne en wis de [[Kruusveert vaan Alexandrië]] te realisiere. Evels mislökde dee. Wel kraog Peter 't keuninsjap vaan [[Armenië]], dat toen evels zoe hendeg väöl gekrompe waor tot 't vaan 'n gebeed in de [[Kaukasus]] zoe groet wie allewijl [[Fraankriek]] krimbde tot inkel 't stedje [[Korikos]]. Peter d'n Ierste woort evels um duuster reijes in [[1396]] vermaor door drei, nog umemrtouw oonbekinde, ridders. Heer woort opgevolg door Peter d'n Twiede. Oonder zie beweend kraoge de [[Venetië|Vinnetiaonse Sjachelere]] mie mach. Peter d'n Twiede hiemelde hendeg joonk, te vreug um al keender te höbbe gehad, boedoor ziene noonk Jacobus d'n Ierste vaan Cyprus de mach euvernom. Dizze woort giefteg vaan de groete wieväölegheid Vinnetiaone op 't eiland. Dat tollereerde de Vinnetiaone evels neet, die oondertösse toch al bes väöl ikkenomische mach hadde. D'r woort veur gekoze um mèt 'ne nuije keuning te komme: Janus d'n Ierste. Zjus wie ziene pa moch heer de Vinnetiaone alles behaaf en ouch heer woort vaan de troen gekik. Johannes d'n Tiwede koos d'r veur 't strategischer aon te pakke, door simpelweeg mie [[Griekeland|Griekse]] sjachelere toe te laote, zoetot die twie gróppe 't oonderein mer oetvochte. Heer góng daorum ouch in 'n ech mèt 'n Griekse prènses. Heer kraog mèt häör inkel dochters, boedoor oetindelek 'ne bastaardzoon, Jacobus d'n Twiede, mèt hölp vaan 'n häörlezjer oet [[Egypte]], de mach kraog noetot ziene neet erkinde pa waor gehiemeld. Heer had genog vaan de Vinnetiaonse perbleme op zie eiland en koos d'r veur um daan mer vrijeg in 'n ech te gaon mèt 'n Vinnetiaonse: Catharina Cornaro. Evels hiemelde hunne zoon Jacobus d'n Daarde hendeg joonk. Heidoor veelt 't eiland vaanaof [[1489]] bis [[1571]] oonder Vinnetiaons beweend, nog ummertouw symbolisch oonder de naom Keuninkriek Cyprus. 't [[Ottomaons Riek]] nom dat lètsgenumde jaor de mach euver op 't eiland. En dat zaw zoe hiel laank blieve.
== De Venetiaanse uvverheersing ==
| |||