Wikipedia

Brach: Versjèl tösje versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Gank nao de veurige diffGank nao de volgende diff →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
begin aon oetbreiing: tabel ingezat
umtot dit artikel toch neet oet 't Mestreechs waor 'vertaold', kin iech 't ouch zoonder probleme ins oetbreie
Tekslien 5:
|waope=[[Plaetje:Maasbracht wapen.gif]]
|locatie=[[Plaetje:LocatieMaasbracht.png|Brach op 't momint vaan opheffing]]
|begin=[[1800]]
|begin=[[1800]]<ref>[http://maasgouw.x-cago.com/pagedetail.do?code=MAA&date=19030101&id=MAA-19030101-004 Historie vaan Brach in 't gemeintearchief vaan De Maasgoew]</ref>
|ènj=[[2007]]
|nuuj=[[Maasgoew]]
Tekslien 17:
}}
 
'''Brach''' ('''Maasbracht''' op 't Hollands) is e dörp in de [[Nederlands Limburg|Nederlands-Limburgse]] gemeinte [[MaasgouwMaasgoew]]. 't Ligk aon de rechterkant vaan de [[Maos]] en 't [[Julianakenaal]], tegeneuver [[Wèssem]], stroumopwaarts (zuidwestelek) vaan [[Lin]], stroumaofwaarts (noordoostelek) vaan [[Staeveswaert]], noordelek vaan [[Ech]] en (noord)westelek vaan [[Mofert]]. De plaots heet op d'n heenweeg (vaanoet 't noorde) 'nen aofslaag aon d'n [[Rieksweeg 2|A2]] en ligk kortbij 't indpunt vaan d'n [[Riekswaeg 73|A73]] (knouppunt 't Vóndjere). Tot 2007 waor Brach 'n zelfstandege gemeinte.
 
==Historie==
In [[1991]] woorte de gemeintes Lin, Steveswaert en [[G'n Oea en De Laak]] aon Brach touwgevoog. Brach woort op 1 januari [[2007]] mèt [[Hael]] en [[Toear]] samegeveug tot de nui gemeinte [[Maasgoew]]. Bij zien opheffing had de gemeinte mèt 'n oppervlak vaan 26 km² en 13.618 inwoeners (1 augustus 2006). Ze bestoont neve de hoofplaats nog oet de kerne [[De Baek]] (Brachterbeek), [[De Laak]] (Laak), [[Lin]] (Linne), [[G'n Oea]] (Ohé), [[Staeveswaert]] (Stevensweert).
In Brach, op de [[Steinakker]] um perceis te zien, zien voondste oet de [[Romeinse tied in de Limburge|Romeinsen tied]] gedoon.<ref name=hierebrach>[http://www.familiefickenwetzer.nl/PDF-boekjes/Ficken%20-%20heren-Maasbracht-publicatie.pdf De historie van een dorp: Heren en heersers over Maasbracht]</ref> Brach waor aajdtieds gein zelfstendege plaots: 't veel oonder de [[sjepebaank]] vaan [[Ech]]. In d'n [[Tachtegjaoregen Oorlog]] wisselde 't mier es eine kier tösse de [[Rippubliek vaan de Zeve Vereinegde Nederlen|Rippubliek]] en de Spanjole; bij de [[Vrei vaan Münster]] (1648) hele die lèste 't. Bij de [[Vrei vaan Utrech]] en woort Brach evels aon de Rippubliek touwbedeild.<ref name=hierebrach/>
 
Mèt de Franse bezètting woort Brach aonvenkelek (1796) ingedeild in 't [[Ech (kanton)|kanton Ech]], wat in [[1800]] in versjèllende klein gemeintes (''mairies'') woort opgedeild. Ein vaan die gemeintes waor Brach; dit waor d'n ierste kier tot 't dörp bestuurlek zelfstandeg woort.<ref>[http://maasgouw.x-cago.com/pagedetail.do?code=MAA&date=19030101&id=MAA-19030101-004 Historie vaan Brach in 't gemeintearchief vaan De Maasgoew]</ref>
==Dörpsvereiniginge==
 
Op 30 september [[1944]] deeg 't Pruus gezag alle sjeper in de binnenhave vaan Brach opbloze.<ref>[http://www.geschiedenis24.nl/nieuws/2002/september/Verwoesting-haven-Maasbracht-in-1944.html Geschiedenis 24 - Verwoesting haven Maasbracht in 1944]</ref> In [[1991]] woorte de gemeintes [[Lin]], [[Steveswaert]] en [[G'n Oea en De Laak]] aon Brach touwgevoog. Dees oetgebreide gemeinte Brach bestoont tot 1 jannewarie [[2007]], wie ze mèt [[Hael]] en [[Toear]] fuseerde tot de nui gemeinte [[Maasgoew]]. De take vaan hoofplaots woorte verdeild tösse Brach en Hael.
 
===Historische inwoenertalle===
{| class=wikitable
! jaor !! aontal !! !! jaor !! aontal !! !! jaor !! aontal !! !! jaor !! aontal
|-
| 1830 || 998<ref>[http://www.volkstelling.nl/web/excel/VT_1830_00_B.xls Volkstèlling 1830]</ref> || || 1879 || 1.446<ref>[http://www.volkstelling.nl/web/excel/VT_1879_05_H1.xls Volkstèlling 1879 - Limbörg: plaotseleke indeiling]</ref> || || 1930 || 1.788<ref>[http://www.volkstelling.nl/web/excel/VT_1930_01_T1.xls Volkstèlling 1930 - Plaotseleke indeiling]</ref> || || 2006 || 13.613
|-
| 1840 || 1.084<ref>[http://www.volkstelling.nl/web/excel/VT_1840_00_S11.xls Volkstèlling 1840 - Limbörg]</ref> || || 1889 || 1.508<ref>[http://www.volkstelling.nl/web/excel/VT_1889_13_H1.xls Volkstèlling 1889 - Limbörg]</ref> || || 1947 || 2.686<ref>[http://www.volkstelling.nl/web/excel/VT_1947_B1_T.xls Volkstèlling 1947 - Plaotseleke indeiling]</ref>
|-
| 1849 || 1.175<ref>[http://www.volkstelling.nl/web/excel/VT_1849_06_H2.xls Volkstèlling 1849 - Hertogdóm Limbörg: gemeintesgewijs indeiling vaan de provincie]</ref> || || 1899 || 1.519<ref>[http://www.volkstelling.nl/web/excel/VT_1899_11_H1.xls Volkstèlling 1899 - Limbörg]</ref> || || 1956 || 4.291<ref>[http://www.volkstelling.nl/web/excel/WT_1956_B1_T.xls Woeningtèlling 1956 - Veurnaomste gegeves per gemeinte]</ref>
|-
| 1859 || 1.197<ref>[http://www.volkstelling.nl/web/excel/VT_1859_01_H3A.xls Volkstèlling 1859 - Plaotseleke indeiling]</ref> || || 1909 || 1.471<ref>[http://www.volkstelling.nl/nl/volkstelling/imageview/VT190901T/index.html Volkstèlling 1909 - Plaotseleke indeiling]</ref> || || 1960 || 5.105<ref>[http://www.volkstelling.nl/nl/volkstelling/imageview/VT196002T1/index.html Volkstèlling 1960 - Bevolking vaan gemeintes en oonderdeile vaan gemeintes]</ref>
|-
| 1869 || 1.310<ref>[http://www.volkstelling.nl/web/excel/VT_1869_01_H4A.xls Volkstèlling 1869 - Feiteleke of getèlde bevolking in eder gemeinte vaan 't riek]</ref> || || 1920 || 1.618<ref>[http://www.volkstelling.nl/nl/volkstelling/imageview/VT192001T/index.html Volkstèlling 1920 - Plaotseleke indeiling]</ref> || || 1971 || 7.315<ref>[http://www.volkstelling.nl/nl/volkstelling/images/pdf/VT_1971_B1A_T.pdf/VT_1971_B1A_T.pdf Volkstèlling 1971 - Plaotseleke indeiling]</ref>
|}
 
Opmerking: de aw gemeinte Brach umvatde neve 't dörp Brach allein [[De Baek]] (Brachterbeek). Dees getalle zien vaan touwpassing op alle jaorciefers vaan tot en mèt 1971. De nui gemeinte Brach umvatde evels ouch [[De Laak]], [[Lin]] (mèt [[De Weerd]]), [[G'n Oea]] en [[Staeveswaert]] (mèt [[Bilt]], [[Brandj]] en [[Eilandj (Maasgoew)|Eilandj]]).
 
==Waope==
[[Plaetje:Waope Brach aad HAG.jpg|thumb|Waope vaan de gemeinte Brach veur de ierste fusie (zuug de teks).]]
't Waope wat me in d'n tabel zuut waor vaan de oetgebreide gemeinte, die dit sinds 21 fibberwarie 1992 droog. 't Liet ziech zoe [[heraldiek|umsjrieve]]:
 
:Doorsnoje: I. in keel (''roed'') e sjuinskruus vaan zèlver (''wit''), vergezèld vaan twelf herkruisde kruiskes vaan goud (''geel''); II. gedeild: a. in lazuur (''blauw'') 'nen umgewende gekroenden dobbelstartege liew vaan goud, genageld en getongk vaan keel; b. in keel, bezejd mèt èlf blökskes vaan zèlver, 'nen dobbelstartege liew vaan zèlver, gekroen vaan goud. 't Sjèld gedèk mèt 'n gouwe kroen mèt drei blaajer en twie perele.
 
Daoveur had de aw gemeinte Brach sinds 9 mei 1889 'n aander waope. Dit waor gedeild, mèt in 't rechterdeil (veur de beziener links) 't bove besjreve sjuinskruus en in 't linkerdeil, in goud, de H. Gertrudis vaan Nijvel.
 
Brach waor oonder 't ancien regime neet zelfstendeg (herlees de historie) en had daorum toen gei waope of zegel. 't Sjuinskruus (Andreaskruus), wat in bei waopes veurkump, is 't waope vaan Ech, boe Brach iewe oonder veel. Getrudis is de [[petroanheilige|parochieheilege]] vaan Brach. D'n umgewende liew vaan goud is de liew vaan Gelder; zoewel Brach es Lin höbbe bij Gelder gehuurd en 't waope vaan Lin had de Gelderse liew ouch. De liew vaan zèlver in keel is vaan Staeveswaer; Staeveswaert, vreuger 'n veurnaom vesting en in de middeliewe oonaofhenkelek vaan Gelder, woort belaankriek genog gevoonte um gans 't waope op te numme.<ref>[http://www.ngw.nl/heraldrywiki/index.php?title=Maasbracht Heraldry of the World - Maasbracht]</ref> 't Waope vaan G'n Oea en De Laak kaom neet in 't nui waope trök.
 
==Dörpsvereineginge==
* Carnavalsvereniging [http://www.ongerviaduct.nl Onger 't Viaduct]
* JCV De Pölle
* VV Maasbracht
 
==Gebore in Brach==
* [[Mark van Bommel]], voetballer
* [[Pierre Cnoops]], butereedner
 
==Rifferenties==
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Brach"