Bieste: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
K lf |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Tekslien 1:
{{dialek|Mestreechs}}
[[Plaetje:Animal diversity.png|300px|thumb|'n Variëteit aon diverse bieste. Me zuut:<br>[[Roej stekelstaar]] (''Protoreaster linckii'');<br>[[Spoonze|Spoons]] (soort oonbekind);<br>[[Dwerginkvès]] (''Sepiola atlantica'');<br>[[Oerkwal]] (''Aurelia aurita'');<br>[[Groete pantermot]] (''Hypercompe scribonia'');<br>[[Ambergele ziedoezendpoet]] (''Alitta succinea'');<br>[[Doupvoontsjelp]] (''Tridacna squamosa'');<br>[[Tieger]] (''Panthera tigris'');<br>''[[Polycarpa aurata]]'';<br>[[Beerdierkes|Beerdierke]] (''Echincsus'' sp.; soort oonbekind);<br>[[Mosdierke]] (soort oonbekind);<br>[[Tiegermureen]] (''Enchelycore anatina'');<br>[[Grieze zwumkrab]] (''Liocarcinus vernalis'');<br>''[[Corynosoma wegeneri]]'';<br>[[Blauwe merkof]] (''Cyanocitta cristata'');<br>[[Springspin]] (soort oonbekind);<br>''[[Pseudoceros dimidiatus]]'';<br>[[Hoofiezerwörm]] (soort oonbekind).]]
De '''bieste''' (ouch wel '''d(i)ere'''; wetensjappelek Latien '''Animalia''') zien de lede vaan 't ''diereriek'', eine vaan de [[riek (biologie)|riek]]e boe-in de modern [[biologie]] [[organisme]]s indeilt. Ze vörme de bès gedocumenteerde hoofgróp vaan organismes.
==Kinmerke==
De bieste zien relatief ing verwant aon de [[käöme]] zoewie aon inkel aander kleinder rieke wie de [[amoebes]]. Soms weure die ouch wel tot de bieste gerekend, meh dat gebäörde veural vreuger, umtot amoebes zelfs wijer vaan de bieste aofstoon es käöme, en me dus evolutionair gezeen daan ouch die tot de bieste zouw mote rekene.▼
Bieste zien [[eukaryote]] organisme die [[zuurstof]] inaoseme en [[koledioxied]] oetaoseme, en hun [[cel (biologie)|cel]]le höbbe neve 'ne [[celkern]] nog e [[celmembraan]] meh gein celwand en gein bladgreunkorrele (in tegestèlling tot [[plante]]).
▲De bieste zien relatief ing verwant aon de [[käöme]] zoewie aon inkel aander kleinder rieke wie de [[amoebes]]. Soms weure die ouch wel tot de bieste gerekend, meh dat gebäörde veural vreuger, umtot amoebes zelfs wijer vaan de bieste aofstoon es käöme, en me dus evolutionair gezeen daan ouch die tot de bieste zouw mote rekene.
E dier kin ziechzelf bewege of weurt 't door zien umgeving vaan de ein nao de aander plaots bewoge (zij 't sommege allein in bepaolde stadia); zoe kin e dier väöl gemekeleker aon veujing koume es 'n plant of 'n käöm, en aon predatore oontsnappe. Bieste zien naomelek [[heterotroof]]: ze hole de [[koolstof]] boe ze oet zien opgebouwd neet oet de loch meh door vaan aander bronne te ete (normaal gezeen levende wezes). Dit ete vertere ze miestal in 'n liechaamshaolte. E wijer kinmerk vaan de mieste bieste is tot 't [[embryo]] ziech in 'n vreug fase vaan e massief klumpke tot e hool belke vörmp ([[blastula]]).▼
▲E dier kin ziechzelf bewege of weurt 't door zien umgeving vaan de ein nao de aander plaots bewoge (zij 't sommege [[sessiliteit|allein in bepaolde stadia]], zoetot ze e groet deil vaan hun leve toch op plante liekene); zoe kin e dier väöl gemekeleker aon veujing koume es 'n plant of 'n käöm, en aon predatore oontsnappe. Bieste zien naomelek [[heterotroof]]: ze hole de [[koolstof]] boe ze oet zien opgebouwd neet oet de loch meh door vaan aander bronne te ete (normaal gezeen levende wezes). Dit ete vertere ze miestal in 'n liechaamshaolte. E wijer kinmerk vaan de mieste bieste is tot 't [[embryo]] ziech in 'n vreug fase vaan e massief klumpke tot e hool belke vörmp ([[blastula]]).
==Indeiling==
't '''Diereriek''' weurt (wel) zoe ingedeild:
Regel 62 ⟶ 64:
Dees indeiling is neet oonumstrejje; väöl details zien bij liegoontwikkelde bieste neet gemekelek te bestudere, ouch al umtot ze koelek fossiele vörme. Recint genetisch oonderzeuk heet mie leech op de zaak geworpe. Zoe blieke versjèllende vaan de bove opgeneumde taxa neet monofyletisch meh [[parafyletisch taxon|parafyletisch]].
Gans oonzeker is de positie vaan de [[Mesozoa]], 'n gróp vaan [[parasiet|parasitair]] [[wörm]]echtege bieskes. Dit zien hendeg sumpel bieskes, woersjijnelek 'gedegenereerde' Metazoa, meh hun aofstamming is oonbekind.
Boete de bieste valle, nao de opvattinge vaan de modern biologie, de [[Protozoa]], eincellege bies-echtege organismes.
| |||