Versie op 17 dec 2012 18:15 bewirk Steinbach (Euverlèk \| biedrages) Bureaucrate, Administrators 44.561 bewerkingen wijer gegaange ← Gank nao de veurige diff		Versie op 17 dec 2012 22:23 bewirk óngedaon make Steinbach (Euverlèk \| biedrages) Bureaucrate, Administrators 44.561 bewerkingen wijer aongevöld Gank nao de volgende diff →
Tekslien 10: ==Bouw== [[Plaetje:Porifera cell types 01.png\|thumb\|Sjematische weergaaf vaan de bouw vaan spoonze. Vaan boete bestoon ze oet choanocyte (roed) en pinacocyte (geel). De ierste dene es poompe um 't water (liechblauw pijle) door de pories (oranje) te hole. Vaan binne zien de spoonze hool en gevöld mèt mesohyl (liechgries). In de mesohyl zitte versjèllende aander celle en structuurkes, zoewie de lofocyte (mauve), de oöcyte (doonkergreun), de archeocyte (liechgreun), de sclerocyte (doonkerblauw) en de spiculae (doonkergries). Zuug wijer de hoofteks.]] ===Basisbouw=== Spoonze höbbe gein echte orgaone, meh wel gespecialiseerde [[cel (biologie)\|cel]]le. De belaankriekste celle zien de choanocyte. Dao-aon zitte conische of cilindrische zuimkes mèt dao-in [[flagellum\|flagella]] (lètterlek 'smikskes'). De constant bewegende flagella make tot 't water door de spoons zie lief kin stuime. Dit kump trin door de pories, die nao 't ~~binnesste~~binneste vaan de spoons leide. Dit binneste is hool, en gevöld neet mèt celle meh mèt mesohyl, e gelei-echteg spöl wat veural oet [[collageen]] besteit. De pories kinne weure aofgeslote door porocyte, celle die binnenin de spoons e läögskes euver 't mesohyl vörme. In dit mesohyl nump de spoons häöre zuurstof op en verteert ze de bacterië of 't organisch aofval wat nao binne löp. Ouch kin via de pories 't aofval (verteerd ete en koledioxied) weer nao boete weure gepoomp. De spoons heet nog 'n aander typ hoofcelle: de piancocyte, e soort dèkplaote vaan 't mesohyl. Dees celle höbbe gein flagella, meh zien wel in staot um groeter stökskes ete, die neet in de pories passe, te vertere. ===Gespecialiseerde celle en structure=== ~~Dit is de hoofarchitectuur vaan de mieste spoonze en bij benaodering alle.~~ In 't mesohyl zitte ~~evels~~ nog aander celle, die dao vrij doorheer bewege en hun eige functies höbbe. Zoe gief 't de [[amoebe]]-echtege lofocyte, die collageen aofsjeie, en de collencyte, die 'tzelfde doen. Rabdifeer celle sjeie [[polysaccharide]] ([[sókker]]s) oet. Spoonze kinne ziech geslachtelek voortplante en höbbe daoveur daan ouch eicelle daan wel zaodcelle, in dit geval oöcyte en spermatocyte geneump. De sclerocyte sjeie de hel, mineraolege spiculae ('spengskes') aof, die e soort primitief inwendeg [[gereemsel]] make. Bij de kiezelspoonze gief 't ouch spongocyte; de make e speciaol collageen aon wat transformeert in 't tej [[spongine]], de stof die de bekinde spoonze hun kinmerkende textuur gief. De myocyte zien 't kortste wat 'n spoons bij e spier- of nervestèlsel kin koume: heimèt kinne deile vaan de spoons weure samegeduid. 'Grijs celle' dene veur 't immuunsysstem. Archaeocyte zien oonoontwikkelde, [[totipotent]]e celle, die dus nog in eder aander typ kinne transformere. ===Versjèlle oonderein=== De glasspoonze, die ziech wie gezag es ierste vaan de aander spoonze aofsjeide, völle dit groondplan op 'n gans eige meneer in. Hun spiculae houpe ziech mikado-echteg op; tösse dit raamwerk zit 't weik weefsel. De mieste celle zien aoneingekloonterd tot e [[syncytium]], wat me deils es e groet aontal symbiotische celle, deils es ein cel mèt mierder celkerne moot zien. De choanocyte zien ouch tot syncytia aoneingekloonterd, die bolvörmeg zien en in dees hooltes de veujingsstoffe vaange. Door dit alles is 't mesohyl neet zoe nujeg; ofwel oontbrik 't gans, ofwel is 't minimaol. Ouch de aander drei klasse versjèlle oonderein in bouw. Samegevat kump dit hei-op neer: {\| class="wikitable" !   !! Type celle !! Spiculae !! Sponginevezele !! Massief oetwendeg gereemsel !! Vörm \|- ! [[Kalkspoonze]] \| standaard (inkele kern en inkel membraan) \|\| [[calciet]];<br />kinne individueel of massaol zien \|\| noets \|\| algemein;<br>gemaak vaan calciet wienie presint\|\| asconoïde, syconoïde, leuconoïde of solenoïde \|- ! [[Glasspoonze]] \| veural syncytia bij alle soorte \|\| [[kiezel]]<br />individueel of vergreujd \|\| noets \|\| noets \|\| leuconoïde \|- ! [[Kiezelspoonze]] \| standaard \|\| kiezel \|\| bij väöl soorte \|\| bij sommege soorte;<br />gemaak vaan [[aragoniet]] wienie presint.\|\| leuconoïde \|- ! [[Homoscleromorpha]] \| standaard \|\| kiezel \|\| bij väöl soorte \|\| noets \|\| sylleibide of leuconoïde \|- \|} ===Versjèlle mèt de Radiata=== Allewel tot Spoonze en Radiata (kwalle en verwante) allebei sumpel, weike organismes mèt e paar elementair specialismes zien, tuine wezeleke versjèlle aon wiezier de twie gróppe oeterein ligke. De Radiata stoon evolutionair korter bij us, umtot ze, in de primitiefste meugeleke vörm, e paar vaan de kinmerke deile die hoeger bieste vaan lieger bieste oondersjeie. {\| class="wikitable" <!-- width="45%" --> style="margin-left:4px" !   !! Spoonze !! Radiata \|- ! Nervestèlsel \| nein \|\| jao, sumpel \|- ! Celle in eder laog samegeboonde \| nein, boete de [[Homoscleromorpha]] die basismembraone höbbe \|\| jao: tössecelverbindinge en basismembraone \|- ! Aontal celle in de binneste geleilaog \| groet \|\| klein \|- ! Boeteste celle kinne nao 't midde koume en vaan functie verandere \| jao \|\| nein \|} ==Ecologie==

Spoonze: Versjèl tösje versies