Spoonze: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
wijer gegaange |
||
Tekslien 9:
==Bouw==
[[Plaetje:Porifera cell types 01.png|thumb|Sjematische weergaaf vaan de bouw vaan spoonze. Vaan boete bestoon ze oet choanocyte (roed) en pinacocyte (geel). De ierste dene es poompe um 't water (liechblauw pijle) door de pories (oranje) te hole. Vaan binne zien de spoonze hool en gevöld mèt mesohyl (liechgries). In de mesohyl zitte versjèllende aander celle en structuurkes, zoewie de lofocyte (mauve), de oöcyte (doonkergreun), de archeocyte (liechgreun), de sclerocyte (doonkerblauw) en de spiculae (doonkergries). Zuug wijer de hoofteks.]]
Spoonze höbbe gein echte orgaone, meh wel gespecialiseerde [[cel (biologie)|cel]]le. De belaankriekste celle zien de choanocyte. Dao-aon zitte conische of cilindrische zuimkes mèt dao-in [[flagellum|flagella]] (lètterlek 'smikskes'). De constant bewegende flagella make tot 't water door de spoons zie lief kin stuime. Dit kump trin door de pories, die nao 't binnesste vaan de spoons leide. Dit binneste is hool, en gevöld neet mèt celle meh mèt mesohyl, e gelei-echteg spöl wat veural oet [[collageen]] besteit. De pories kinne weure aofgeslote door porocyte, celle die binnenin de spoons e läögskes euver 't mesohyl vörme. In dit mesohyl nump de spoons häöre zuurstof op en verteert ze de bacterië of 't organisch aofval wat nao binne löp. Ouch kin via de pories 't aofval (verteerd ete en koledioxied) weer nao boete weure gepoomp. De spoons heet nog 'n aander typ hoofcelle: de piancocyte, e soort dèkplaote vaan 't mesohyl. Dees celle höbbe gein flagella, meh zien wel in staot um groeter stökskes ete, die neet in de pories passe, te vertere.
Dit is de hoofarchitectuur vaan de mieste spoonze en bij benaodering alle. In 't mesohyl zitte evels nog aander celle, die dao vrij doorheer bewege en hun eige functies höbbe. Zoe gief 't de [[amoebe]]-echtege lofocyte, die collageen aofsjeie, en de collencyte, die 'tzelfde doen. Rabdifeer celle sjeie [[polysaccharide]] ([[sókker]]s) oet. Spoonze kinne ziech geslachtelek voortplante en höbbe daoveur daan ouch eicelle daan wel zaodcelle, in dit geval oöcyte en spermatocyte geneump. De sclerocyte sjeie de hel, mineraolege spiculae ('spengskes') aof, die e soort primitief inwendeg [[gereemsel]] make. Bij de kiezelspoonze gief 't ouch spongocyte; de make e speciaol collageen aon wat transformeert in 't tej [[spongine]], de stof die de bekinde spoonze hun kinmerkende textuur gief. De myocyte zien 't kortste wat 'n spoons bij e spier- of nervestèlsel kin koume: heimèt kinne deile vaan de spoons weure samegeduid. 'Grijs celle' dene veur 't immuunsysstem. Archaeocyte zien oonoontwikkelde, [[totipotent]]e celle, die dus nog in eder aander typ kinne transformere.
===Versjèlle mèt de Radiata===
| |||