1854: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Teks vervange mit '<hoi'
Rxy (Euverlèk | biedrages)
K Hersjtèld tot de versie nao de lètste wieziging door MerlIwBot.
Tekslien 1:
<center> [[1851]] - [[1852]] - [[1853]] - '''[[1854]]''' - [[1855]] - [[1856]] - [[1857]] </center>
<hoi
 
== Gebäörtenisse ==
[[Plaetje:Robert_Gibb_-_The_Thin_Red_Line.jpg|thumb|left|200px|In 1854 woorte Frankriek en Èngelandj betrokke biej de Krimaorlog.]]
[[Plaetje:Florence Nightingale.png|thumb|right|150px|Florence Nightingale.png, de eësjte verpleegkundige.]]
* [[31 jannewarie]] - 't Nederlandse [[Keuninklik Nederlands Meteorologisch Insjtituut|KNMI]] wirt opgerich.
* [[23 fibberwarie]] - Biej de [[Conventie van Bloomfontein]] erkènne de Èngelsje de ónaafhankelikheid van [[Oranje Vriejsjtaot]].
* [[28 fibberwarie]] - In Rippon ([[Wisconsin]]) wirt de [[Repeblikeinse Partiej (VS)]] van de [[Verenigde Sjtate]] opgerich. De bedoeling is óm oetbreijing van de [[sjlaverniej]] te veurkómme.
* [[1 miert]] - In [[Mexico (landj)|Mexico]] begint de [[revelutie van Ayutla]], eine liberale opsjtand taenge de dictatuur van [[Antonio López de Santa Anna]].
* [[27 miert]] - [[Èngelandj]] en [[Frankriek]] verklaore [[Ruslandj]] de aorlog ([[Krimaorlog]]).
* [[27 miert]] - De Hertog van Parma [[Karel III van Parma|Karel III]] wirt vermaord.
* [[24 april]] - In [[Wene]] vundj 't huwelik plaatsj tösje de Oasteriekse keizer [[Frans Jozef I van Oasteriek|Frans Jozef]] en de Beierse prinses [[Elisabeth van Oasteriek-Hongarije|Elisabeth]], baeter bekènd ónger de naam Sisi.
* Franse en Britse troepe rukke op nao [[Varna (sjtad)|Varna]].
* [[9 juli]] - In [[Franeker]] wirt veur 't eësj de [[kaatse|kaatswedsjtried]] [[PC (kaatse)|PC]] gehawwe.
* [[10 juli]] - Door 't gebruuk van óndeugdelik matterjaal sjtort ein sjtök van de Rotterdamse [[Buimpkeskade]] in. Dit incident leijt tot 't óntsjlaag van sjtadsboewmeister [[Willem Nicolaas Rose]].
* [[13 juli]] - In [[Caïro (sjtad)|Kaïro]] wirt de [[khedive]] [[Abbas I Hilni]] vermaord.
* [[26 augustus]] - In 't tiedsjrif [[L'Illustration]] besjrief de Fransman [[Charles Bourseul]] 't basisprincipe van de [[Telefonie|telefoon]].
* [[14 september]] - Franse en Britse troepe lanje op de [[Krim]] ten noorde van [[Sebastopol]].
* [[20 september]] - Sjlaag biej [[Alma (Oekraïne)|Alma]]. De Frans-Britse legermach versjleit 't Russisch leger.
* [[9 oktober]] - Begin van 't belègk van Sebastopol door Britse en Franse troepe. Sebastopol wirt verdedigd door Russische troepe ónger generaal [[Eduard Totleben|Totleben]].
* [[25 oktober]] - Sjlaag biej [[Balaklava]] mèt de bekènde [[Charge van de Lichte Brigade]].
* [[15 november]] - Sjlaag biej [[Inkeman]].
* [[8 december]] - [[Paus Pius IX]] verklaort de [[Ónbevlekte Óntvangenis]] van de [[Maria (moder van Jezus)|Heilige Maagd Maria]] tot [[Dogma (religie)|dogma]].
 
;zónger datum
[[Plaetje:DSC 4050-MR-Braille.jpg|thumb|right|150px|Braille officieel erkènt in 1854.]]
* [[Florence Nightingale]] verpleeg ónger heël erbarmelikke ómsjtendigheje de gewónje Èngelsje soldaote in de [[Krimaorlog]]. Ziej wirt gezeen es de eësjte verpleegkundige in de waereld.
* In Nederlandj wirt 't eësjte congres euver 't ermeweze gehawwe. Minister [[Gerlach Cornelis Joannes van Reenen|Van Reenen]] kump mèt ein Ermewèt. Burgerlikke Ermebesjture maoge óngersjteuning verleëne es nurges angesj hulp te kriege is, en dan nog hoagoet 't hoags noodzakelikke.
* Mèt de sjtichting van de [[Theologie|theologische]] sjoal (later hoagesjoal en weer later [[universiteit]]) in [[Kampe (Euveriessel)|Kampe]] waere de [[Aafgesjeijene]] weer biejeingebrach oet hun óngerlinge óneinigheje.
* Tösje de [[Verenigde Sjtate]] en [[Canada]] wirt ein hanjelseuvereinkóms gesjlaote: de "Reciprocity Treaty".
* De nuje gouverneur van [[Ottomaans Egypte|Egypte]], [[Said Pasja]], verleënt de diplomaat [[Ferdinand de Lesseps]] ein concessie veur 't grave van ein [[Suezkanaal|kanaal]] tösje de [[Middellandjse Zeë]] en de [[Roaj Zeë]].
* 't Traject [[Antwerpe (sjtad)|Antwerpe]]-[[Roosendaal]]-[[Ette-Leur|Ette]] haet eine sjpaorwaeg gekrege, de eësjte in [[Noord-Brabant]].
* De Duutsje bioloog Christiaan Gottlieb Ehrenberg toant aan, dat sómmige aardlaoge zint gevörmp oet verkalkte sjelpe.
* [[Heinrich Göbel]] vundj de [[gleujlamp]] oet.
* 't Pariezer Nationaal Insjtituut veur Blènj kènjer erkènt 't [[braille]]sjrif officieel es volwaerdige laes- en sjriefmethode veur blènje.
 
== Gebore ==
[[Plaetje:Aletta Jacobs2.jpg|thumb|left|150px|Aletta Jacobs, <br> gebaore op 9 fibberwarie 1854.]]
[[Plaetje:Dr. C. Lely.jpg|thumb|right|150px|Cornelis Lely, <br> gebaore op 23 september 1854.]]
[[Plaetje:Oscar Wilde.jpg|thumb|right|150px|Oscar Wilde, <br> gebaore op 16 oktober 1854.]]
* [[1 jannewarie]] - [[James George Frazer]], Sjotse antropoloog (gesjtorve [[1941]])
* [[13 jannewarie]] - [[José Guadalupe Posada]] (volgens sir [[Arthur Conan Doyle]])
* [[18 jannewarie]] - [[Thomas A. Watson]], Amerikaanse telefoon pioneer (gesjtorve [[1934]])
* [[2 fibberwarie]] - [[José Guadalupe Posada]], Mexicaanse illustrator
* [[9 fibberwarie]] - [[Aletta Jacobs]], Nederlandse arts en feministe
* [[28 fibberwarie]] - [[Elisabeth Sibylle Maria Dorothea van Sakse-Weimar-Eisenach|Elisabeth van Sakse-Weimar-Eisenach]], Duutsje vorstin
* [[14 miert]] - [[Paul Ehrlich]], Duutsje chemicus en medicus
* [[15 miert]] - [[Emil von Behring]], Duutsje genaeskundige (óntdèkker van 't [[difterie]]-[[serum]])
* [[29 april]] - [[Henri Poincaré]], Franse wiskundige
* [[18 mei]] - [[Bernard Zweers]], Nederlandse componist
* [[9 juni]] - [[Gerardus Johannes Petrus Josephus Bolland|G.J.P.J. Bolland]], Nederlandse taalkundige en filosoof
* [[22 augustus]] - [[Milan IV Obrenović|Milan Obrenović]], Servische keuning (gesjtorve [[1901]])
* [[1 september]] – [[Engelbert Humperdinck (componist)|Engelbert Humperdinck]], Duutsje componist (gesjtorve [[1921]])
* [[9 september]] - [[Anton Dreesmann (1854-1934)|Anton Dreesmann]], Nederlandse óngernummer
* [[11 september]] - [[Peter Hille]], Duutsje naturalistische sjriever
* [[16 september]] - [[Alfred von Montenuovo]], Oasterieks-Hongaarse hoffunctionaris (gesjtorve [[1927]])
* [[23 september]] - [[Cornelis Lely]], Nederlandse waterboewkundige en minister
* [[7 oktober]] - [[Christiaan de Wet]], Zuid-Afrikaanse [[Afrikaners|Boere]]-generaal
* [[16 oktober]] - [[Oscar Wilde]], Iers/Britse sjriever, dichter en estheet
* [[18 oktober]] - [[Karl Kautsky]], sociaaldemocratische veurman
* [[20 oktober]] - [[Arthur Rimbaud]], Franse dichter
* [[26 oktober]] - [[Gerardus Louis Cornelis van Rossen Hoogendijk]], Nederlandse burgemeister (gesjtorve [[1908]])
*[[7 november]] - [[Michael Febres Cordero]], Ecuadoraanse broeder en heilige (gesjtorve [[1910]])
*[[21 november]] - Giacomo della Chiesa, de latere paus [[Benedictus XV]]
*[[13 december]] - [[Herman Bavinck]], Nederlandse predikant, theoloog en politicus (gesjtorve [[1921]])
 
== Gesjtorve ==
[[Plaetje:Georg Simon Ohm3.jpg|thumb|right|150px|George Simon Ohm, <br> gesjtórve op 7 juli 1854.]]
* [[11 april]] - [[Carl von Basedow]] (55), Duutsje arts
* [[24 april]] - [[Gabriele Rossetti]], Italiaans-Èngelsje dichter en geleërde
* [[12 mei]] - [[Jan Willem Huyssen van Kattendijke]] (71), Nederlands politicus
* [[7 juli]] - [[Georg Ohm]] (67), Duutsje natuurkundige
* [[26 oktober]] - [[Theresia van Sakse-Hildburghause]] (62), Duutsje keuningin van [[Beiere]], vrouw van [[Lodewijk I van Beiere]]
* [[12 november]] - [[Charles Kemble]] (78), Britse toneëlsjpeler
 
== Literatuur ==
* Eësjte publicatie van [[Hard Times]] van [[Charles Dickens]].
 
{{Commonscat|1854}}
 
[[Categorie:Negentiende iew]]
 
[[af:1854]]
[[am:1854 እ.ኤ.አ.]]
[[an:1854]]
[[ar:ملحق:1854]]
[[arz:1854]]
[[ast:1854]]
[[az:1854]]
[[bat-smg:1854]]
[[bcl:1854]]
[[be:1854]]
[[be-x-old:1854]]
[[bg:1854]]
[[bh:१८५४]]
[[bn:১৮৫৪]]
[[bpy:মারি ১৮৫৪]]
[[br:1854]]
[[bs:1854]]
[[ca:1854]]
[[ckb:١٨٥٤]]
[[co:1854]]
[[cs:1854]]
[[csb:1854]]
[[cv:1854]]
[[cy:1854]]
[[da:1854]]
[[de:1854]]
[[diq:1854]]
[[el:1854]]
[[en:1854]]
[[eo:1854]]
[[es:1854]]
[[et:1854]]
[[eu:1854]]
[[fa:۱۸۵۴ (میلادی)]]
[[fi:1854]]
[[fiu-vro:1854]]
[[fr:1854]]
[[fy:1854]]
[[ga:1854]]
[[gan:1854年]]
[[gd:1854]]
[[gl:1854]]
[[he:1854]]
[[hi:१८५४]]
[[hif:1854]]
[[hr:1854.]]
[[ht:1854 (almanak gregoryen)]]
[[hu:1854]]
[[hy:1854]]
[[ia:1854]]
[[id:1854]]
[[io:1854]]
[[is:1854]]
[[it:1854]]
[[ja:1854年]]
[[jv:1854]]
[[ka:1854]]
[[kk:1854 жыл]]
[[kn:೧೮೫೪]]
[[ko:1854년]]
[[krc:1854 джыл]]
[[kv:1854 во]]
[[la:1854]]
[[lb:1854]]
[[lmo:1854]]
[[lt:1854 m.]]
[[lv:1854. gads]]
[[map-bms:1854]]
[[mg:1854]]
[[mhr:1854]]
[[mi:1854]]
[[mk:1854]]
[[mr:इ.स. १८५४]]
[[ms:1854]]
[[myv:1854 ие]]
[[nah:1854]]
[[nap:1854]]
[[nds:1854]]
[[nds-nl:1854]]
[[ne:सन् १८५४]]
[[new:सन् १८५४]]
[[nl:1854]]
[[nn:1854]]
[[no:1854]]
[[nov:1854]]
[[nrm:1854]]
[[oc:1854]]
[[os:1854-æм аз]]
[[pi:१८५४]]
[[pl:1854]]
[[pnb:1854]]
[[pt:1854]]
[[qu:1854]]
[[ro:1854]]
[[ru:1854 год]]
[[rue:1854]]
[[sa:१८५४]]
[[sah:1854]]
[[scn:1854]]
[[se:1854]]
[[sh:1854]]
[[simple:1854]]
[[sk:1854]]
[[sl:1854]]
[[sq:1854]]
[[sr:1854]]
[[stq:1854]]
[[su:1854]]
[[sv:1854]]
[[sw:1854]]
[[ta:1854]]
[[te:1854]]
[[tet:1854]]
[[th:พ.ศ. 2397]]
[[tk:1854]]
[[tl:1854]]
[[tr:1854]]
[[tt:1854 ел]]
[[uk:1854]]
[[ur:1854ء]]
[[uz:1854]]
[[vec:1854]]
[[vi:1854]]
[[vls:1854]]
[[vo:1854]]
[[wa:1854]]
[[war:1854]]
[[yi:1854]]
[[yo:1854]]
[[zh:1854年]]
[[zh-min-nan:1854 nî]]
[[zh-yue:1854年]]
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/1854"