Viele: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Sjriever (Euverlèk | biedrages)
KGeen bewerkingssamenvatting
Sjriever (Euverlèk | biedrages)
Geen bewerkingssamenvatting
Tekslien 1:
{{dialek2dialekt2|Valkebergs|Vieleter}}
'''Viele''' (Nederlands: Vijlen) is e dörp in de gemingde [[Vols]] in 't heuvelland va [[Nederlands Limburg|Zuid Limburg]]. D'r naam kunt van 't [[Latien]]sj villa of villare en heejmit weëd bedoeld ing (here)boerderei óp e landgód. De hoezer en höf van 't dörp bevinge zich opóp d'r Vielenerberg (192m.) en in 't dal van de Mecheler of Lombergerbaach. DaoDoa woane óngeveer 1500 luuj.
In de buurt liegkt d'r groeëte [[Vielener busj]].
 
==Buurtsjappe==
Beej Viele hure de buurtsjappe:
* [[KomeresjKamerig]] (Camerig)
* [[KottezeKottese]] (Cottesse)
* [[Harles]] (Harles)
* [[Mameles]] (Mamelis)
* [[Mellesjet]] (Melleschet)
* [[I g'n RotRót]] (Rott)
 
==Gesjiedenis==
An d'r Kelderwaeg zow ing villa oet de Romeinse tsiedtsiet ha gesjtange. Óch weëd gesjproake uvver e adelik hoes ''Termoere''. DeëDae naam kunt truuk in e hoezercomplex, in de Vielenersjtroat. I 1016 weëd óch gesjproake uvver inge hof ''Viele'', noe d'r ''Munnikshof'' (Vielenersjtroat 51) geneumd, is ing sjenking an de [[abdijabdei]] va Burtsjeid i [[Oche]](Aken). DatD'r naam Munnikshof herinnert an de vrugger abdei va Burtsjeid. Die kloeësterabdei how in 't midde van d'r [[14e eeuw]] väöl land i egedóm in dees sjtreek. D'r pastoer van de parochie woadwoat beneumt durch de abdis van dees abdei. De abdis, Gróndvrawwe van de heerlikheed Viele, how 't óch vur 't zage uvver 't beheer van d'r abdisVielenerbusj. D'r Arnold van deesGemmenich abdijhat in 1319 als allodium (vreej erfgód) d'r busj an de abdei gesjónke. De colectieve gebroeksrechte van dae busj, i 1539 vasgelaad in e reglement óp ing perkamente 'Waldrolle', bleef bis 1940 verbónge mit de höf en hoezer in de zes Vieleter 'Rotten'. Dat zunt: Kamerig, Kottese, Berg, Mameles, Rót en Viele.
 
In de heerlikheed Viele howwe ze, graad wie i Hozelt óp d'r Öcherwaeg (Akerweg)'t hoes 'A g'ne Banket', ing [[sjepebank]]. DieI vergaderetViele iwoate Vielede zittinge gehouwe in d'r [[hof (boerderei)|hof]] 't Pannes (Panhoes) (brouwerei).
An d'r Kelderwaeg zow ing villa oet de Romeinse tsied ha gesjtange. Óch weëd gesjproake uvver e adelik hoes ''Termoere''. Deë naam kunt truuk in e hoezercomplex, in de Vielenersjtroat. I 1016 weëd óch gesjproake uvver inge hof ''Viele'', noe d'r ''Munnikshof'' geneumd, is ing sjenking an de [[abdij]] va Burtsjeid i [[Oche]](Aken). Dat kloeëster how in 't midde van d'r [[14e eeuw]] väöl land i egedóm in dees sjtreek. D'r pastoer van de parochie woad beneumt durch d'r abdis van dees abdij.
I 1656 zunt de sjepebanke va Vols-Hozelt en Viele, ónger 't gezag van de Sjtate-Generaal beejgenee gegange.
In de heerlikheed Viele howwe ze, graad wie i Hozelt óp d'r Öcherwaeg (Akerweg)'t hoes A g'ne Banket, ing [[sjepebank]]. Die vergaderet i Viele in d'r [[hof (boerderei)|hof]] 't Pannes (Panhoes) (brouwerei).
 
==Dörp==
HièlHieël hoaghoeëg liegkend en daodoordoadurch vanal wiedva wiedaaf te zeenzieë, iesis de [[Katholiek]]e kèrkkirk, gewiejdgewied aanan ded'r hillige [[heilige]] [[Maarten]] (Martinus). OpÓp de plaatsplaatsj woa 'ne ouwerawwer geboewgebouw haethat gesjtange, boewdebouwet d'r architect [[Weber]] ini [[1862]] 'ning [[neo-gotiek|neo-gotische]] zaalkèrkzaalkirk. DeD'r hoagehoeëge toretoerm vanva 58 maetermeter iesis ini [[1878]] vaerdigveëdig gekómmekómme. Binne zintzunt de rónróng pilerepilare en de kruusgewelvekruutsgewelve opvallendeópvallende elemente.
 
Óp de kruutsinge va waeg, sjtunt benoa uvveral [[kruutser|veldkruutser]]. <br>
E paar groeëte höf bevinge zich in 't dal: d'r ''Munnikshof'', d'r ''Grunnevig'' en d'r [[vakwerk]]hof '''t Pannes''. D'r hof ''Hopsjet'' liegkt bovve óp d'r Vieleberg.
 
Op de krusinge van waeg sjtoon tièntalle [[kruus|veldkruzer]]. <br>
Ein aantal groate häöf bevinge ziech in 't dal: de ''Munnikshaof'', de ''Groeneweeg'', de haof ''Hopsjet'' en de [[vakwerk]]haof ''Panhoes''.
==Vereniginge==
De harmonie en ouchóch de drumband heisje hisje Sint-Martinus. MètMit 't fiesfès vanva Sint Maarten, [[11 november]] vingkvingt 'ninge lampionne-optochóptsóch plaatsplaatsj mètmit ded'r 'heiligehillige' opóp 't peerdpeëd.<br>
De sjötteriesjutterei haethat esals petroanheiligepatroeënhillige [[Sint Joep]] (Josef).<br>
De carnavalsvereinigingcarnavalsvereniging hèthisjt de"De SjnapshazeSjnapsnaze". (sjnaps iesis sjterke drank).
 
==Bekende persoeëne==
* Pastoer Schleiden is inge sjriever in 't Vieleter [[dialekdialekt]].
* [[Will Kohnen]], sjriever sjtreekromans in 't [[Vieleter]]
 
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Viele"