Iezertied in Europa: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Iezertied, wil 'ch gaans gaoë oetwirke
 
Mergelsberg (Euverlèk | biedrages)
K term protohistorie d'r bie
Tekslien 1:
D'r Iezertied (750/700 v. chr. bies de Romeinse verovering) is 'n periode oet de prehistorie oeëin eedereen gebroek makde van iezere väörwerpe. ZeD'r Iezertied wert ingedeeld in twieë groeëte periodes:
 
- d'r Hallstatt-tied (750-450 v. chr.)
- d'r La Tène-tied (450-100/50 v. chr.)
 
In d'r Broonstied waor 't iezer och al bekind, mae alling es 'edelmetaal' ter versering. In d'r achtste ieëw väörv. chr. drieje die rolle zich um. Me makde va iezer allelèj werktuge en kreegsmateriaal en 't broons gebrukde me nog es versering.
D'r uvvergaank va broons nao iezer is mieë es 'n vervanging va 't ee metaal däör 'n anderd. Neet alling op economisch, mae och op sociaal, polletiek en cultureel gebied vinge groeëte verenderinge plaatsj in dae tied.
 
D'r La Tène-tied is de lètste fase van os prehistorie en klinkt os bekaander in de oeëre es d'r tied van de Kelte, Scythen...De mitste volkere oet d'r Iezertied zeunt os mit naam bekind umdat me in Griekelaand en Italië doe al uvver alles sjreef. OchDie uvverperiode neumt me da och wal de Keltoiprotohistorie van de Kelte m.a.w. de periode dat waal däör ander uvver hun gesjraeve waoërd mae zoonder sjrifteleke bronne van dat volk eeges. (Herodotus) väörsjreef uvver de Keltoi, de Kelte achter de Alpe ofen mit 't Latiense Galli, oeëmitverweze mede verweesRomeine nao de Kelte die in Noord-Italië wonde.
De Kelte howwe och 'n sjrift mae dat waoërd alling väör relatief oonbelangrieke zakes gebroekt. In de waezenleke kennisuvverdrach in de aristocratische kringe (oeëoonder de Druïde) besjtong 'n taboe op 't sjrift en dat gebäörde dus alling mondeling.
 
De ow Grieke besjtempelde de Kelte en de Scythen es barbaroi. Ze neumde alle luuj zoe, die gee Grieks kalde. Later sjteet Barbaar väör 'ne oonbehowwe, oonbesjoefde, gewelddadige persoeën en die betekenis hat 't waoërd bies in ozze tied behaowe. De Kelte verdene zoe'n typering zieëker neet. Hun laef-en deenkwaelt is dan wal aandersj es d'r klassieke Griekse norm, cultuurbarbare zeunt 't absoluut neet.
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Iezertied_in_Europa"