Stichtse Vecht: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
eine paragraaf debij |
soort vaan veerdeg. Tösse häökskes, Limbörgers komp nao de Vecht, komp nao de provincie Utrech, 't is hendeg sjoen hei, en bezeuk miech ouch gerös eve :) |
||
Tekslien 1:
{{dialek|Mestreechs}}
[[Plaetje:Map - NL - Municipality code 1904 (2011).svg|frame|Ligking vaan de gemeinte Stichtse Vecht in Utrech.]]
'''Stichtse Vecht''' is 'n [[gemeinteleke herindeiling in Nederland|fusiegemeinte]] in 't noordooste vaan de Nederlandse provincie [[Utrei (provincie)|Utrech]], op 1 januari 2011 oontstaande oet de aw gemeintes [[Breukelen]], [[Loenen]] en [[Maarssen]]. De gemeinte heet 'n oppervlak vaan 106,83 km² (daovaan 16,56 km² water); de drei gemeintes hadde op 1 januari 2010 same 62.792 inwoeners.
==Kerne==
[[Plaetje:Westbroekse & Buitenwegse Molen Oud-Zuilen.jpg|thumb|Westbroekse en Buitenwegse Meule, Oud-Zuilen]]
[[Plaetje:KasteelGoudestein.JPG|thumb|Goudestein, boetehoes in Maarssen]]
[[Plaetje:Langegracht1.JPG|thumb|Langegracht in Maarssen]]
[[Plaetje:Kasteel van Nijenrode.jpg|thumb|Kestiel Nijenrode bij Breukelen]]
[[Plaetje:Nieuwersluis Pupillenschool.JPG|thumb|Pupillesjaol, oonderdeil vaan Fort Nieuwersluis]]
Ze umvat de volgende kerne: [[Breukelen]], [[Kockengen]], [[Loenen aan de Vecht]], [[Loenersloot]], [[Maarssen]], [[Maarssenbroek]] (feitelek 'n wiek vaan Maarssen, meh oonder aandere um historische reies es apaarte kern gezeen),<ref>[http://www.stichtsevecht.nl/index.php?mediumid=3&pagid=146&stukid=5619 Gemeente Stichtse Vecht - Maarssenbroek]</ref> [[Nieuwer Ter Aa]], [[Nieuwersluis]], [[Nigtevecht]], [[Oud-Zuilen]] en [[Vreeland]]. De gemeinte hèlt de plaotse in 't Maarssens veengebeed same veur 'nen twelfde kern.<ref>[http://www.stichtsevecht.nl/index.php?mediumid=3&pagid=146 Gemeente Stichtse Vecht - Kernen Stichtse Vecht]</ref>
Regel 14 ⟶ 18:
De gemeinte oontlient ziene naom aon d'n [[Utrechse Vecht]], boe väöl plaotse oet de gemeinte aon ligke (''Stiech'', ''Sticht'' = provincie Utrech); ze vèlt gooddeils same mèt de '''Vechtstreek'''. Dit sterk meanderend reveerke, wat zjus noordelek vaan de Utrechse binnestad begint, kump in dees gemeinte langs de dörper Oud-Zuilen (rechterkant), Maarssen (bei kante), Breukelen (bei kante, meh zeker allewijl veural de linkerkant), Nieuwersluis (linkerkant), Loenen (linkerkant), Vreeland (vaanajds de rechterkant, noe ouch de linkerkant) en Nigtevecht (linkerkant). De reveer is vaan belaank veur 't plaotselek toerisme, neet in 't minste um zie greun. Ouch d'n [[Utrechsen Aa]], boe-aon Nieuwer Ter Aa ligk, en d'n [[Angstel]], boe Loenersloot is te vinde, struime door de gemeinte.
Aon de Vecht steit e groet aontal [[boetehoes|boetehoezer]] wat dao in de [[zeventienden iew|zeventienden]] en [[achtienden iew]] is neergezat in opdrach vaan rieke lui oet veural Amsterdam (eint vaan de vinsters vaan de [[Canon vaan de Nederlandse historie]]), gebouwd in 't [[Hollands classicisme]], mèt dèks [[Fransen hoof|Franse häöf]] en [[theekoepel]]e.<ref>[http://entoen.nu/buitenhuizen EnToen.nu - Buitenhuizen]</ref> Bekind is 't middeliews [[Kestiel Nijenrode]] bij Breukelen; aander [[kestiel]]e in de gemeinte zien [[Slot Zuylen]], in Oud-Zuilen, en [[Kestiel Loenersloot]], tegeneuver 't gelieknaomeg gehuch. Tösse Breukelen en Loenen ligk 't [[fort]] Nieuwersluis, boe-um (en
Ouch väöl dörpskerne zien bezeensweerdeg. Neet minder es nege kerne vaan de gemeinte gelle es [[besjermp dörpsgeziech]]: Kockengen, Loenen aan de Vecht, Loenersloot, Maarssen, Nieuwersluis, Nieuwer Ter Aa, Nigtevecht, Oud-Zuilen en Vreeland.<ref>[http://www.cultureelerfgoed.nl/sites/default/files/u4/Stads_dorpsgezichten_aangewezen_en_in_procedure.pdf Besjermde stads- en dörpsgeziechter in Nederland] (N.B.: in dit euverziech zien de kerne nog verdeild euver de gemeintes Breukelen, Loenen en Maarssen]</ref> Boete de al geneumde monuminte vèlt in 't bezunder de dörpskèrk vaan Loenen aan de Vecht op, 'n groete, [[gotiek|gotische]] kèrk oet de veertienden tot en mèt vreug-zestienden iew mèt 212 [[voot (maot)|veuj]] hoegen torie<ref name=kerk>[http://www.hgloenen.nl/index.php?npage=23 Hervormde gemeente Loenen aan de Vecht - Geschiedenis]</ref> (oongeveer zesteg meter).<ref>[http://www.meertens.knaw.nl/mgw/maat/10 Meertens Instituut - Maten en gewichten - voet]. Dees paasj gief veur d'n Utrechse voot (dee vaan de stad) 265 [[millimeter|mm]] op; dat zouw d'n torie 56 meter hoeg make.</ref> Wijers kint de gemeinte nog versjèllende aander monumentaol kèrke, [[windmeule]]s en woenhoezer; in totaol heet de gemeinte anno 2011 neet minder es 824 insjrievinge in 't [[rieksmonumint]]eregister.<ref>[http://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/php/main.php?cAction=search&cOffset=1&cLimit=25&oOrder=ASC&cSubmit=1&sProvincie=Utrecht&sGemeente=Stichtse+Vecht&sPlaats=&sStraat=&sHuisnummer=&sPostcode=&sOmschrijving=&sCompMonNr=&sCompMonName=&sStatus=&sHoofdcategorie=&sSubcategorie=&sFunctie= Rieksmonuminte in Stichtse Vecht]</ref>
==Demografie en immaterieel cultuur==
De bevolking vaan de Vechtsreek is in mierderheid [[calvinisme|protestants]], mèt 'n aonzeenleke [[roems-katheliek]]e minderheid. Bij de [[Volkstèlling]] vaan 1971 waor in Maarssen 27,5% katheliek, tegeneuver 35% hervörmp, 9,5% gerifformeerd, 8,5% aander genoetsjappe en 19,5% oonkèrkelek. De toenmaolege gemeintes Breukelen en Loenen gaove e geliekaardeg beeld, dewijl in Nigtevecht minder kathelieke en mie hervörmde woende.<ref>Relevante lemmata in de [[Winkler Prins Encyclopedie]], zevenden drök (1975)</ref>
In de dörper vaan de gemeinte Stichtse Vecht weure variante vaan 't [[Utrechs-Alblasserwaards|Utrechs]] gesproke. Vaan 't Stad-Utrechs versjèlle ze veural door 't gooddeils oontbreke vaan [[t-deletie]] en de palataol, '[[Amsterdams]]e' oetspraok vaan dentaole.
==Historie==
Allewel tot de Vecht allezeleve 'n natuurleke reveer is, kin e deil vaan 't trajek in [[12 v. Chr.]] zien gegrave in opdrach vaan de Romeinse generaol [[Drusus]] (zgn. [[Drususgrach]], die evels ouch gans örges aanders kin höbbe gelege). Versjèllende plaotse in de Vechstreek zien bepaold aajd: ze bestoonte al in de vreug [[middeliewe]]. Breukelen, oersprunkelek ''Attingahem'', is al ind [[zevenden iew]] bekind<ref name=breuk>[http://breukelen.stichtsevecht.nl/index.php?simaction=internet&mediumid=1&pagid=68&stukid=444 Historie vaan Breukelen op de aw gemeintesite]</ref> en waor roond 720 werkterrein vaan d'n evangelis [[Bonifatius]].<ref>[http://www.histkringbreukelen.nl/geschiedkundig/kerken.htm Historische Kring Breukelen - Kerken]</ref> In [[914]] weure Maarssen en Loenersloot geneump, es respectievelek ''Marsna'' en ''Lonoralaca''.<ref>[http://www.hetutrechtsarchief.nl/thema/tijdbalk/0914 Het Utrechts Archief - 914: Eerste naamsvermelding Utrechtse plaatsen]</ref> Loenen volg in [[953]] es ''Lona'',<ref name=kerk/> meh oet de ieder vermelding vaan Loenersloot vèlt op te make tot Loenen, boe 't nao is geneump, al awwer is. In dit jaor woort 't gebeed door d'n Duitse [[keizer]] Otto de Groete in lien gegeve aon [[bisjop]] [[Balderik vaan Utrei|Balderik]] vaan [[Utrei (bisdóm)|Utrei]].<ref name=kerk/> De dörper en naobersjappe in 't veengebeed, zoewie Kockengen, zien get joonger.<ref name=breuk/>
De Vechtstreek waor iewelaank e welvaorend, meh landelek gebeed. E groet deil vaan 't gebeed bleef, ouch in de Nuien Tied, feodaol bestuurd. 't Aonzien vaan de regio veranderde evels in de zeventienden en veural achtienden iew, wie me hei de bove geneumde boetehoezer góng bouwe. De bouw vaan de [[Rhijnspoorweg]] in [[1843]], boe-aon versjèllende dörper in de Vechstreek 'n statie kraoge, beteikende 'ne groeten impuls veur de regio. In d'n twintegsten iew greujde Maarssen en Breukelen oet tot forenzeplaotse veur Utrech en kaom hei ouch industrie op.
In de ierste decennia vaan 't Keuninkriek laoge op 't groondgebeed vaan de modern gemeinte Stichtse Vecht nog 14 gemeintes, soms mèt e miniem aontal inwoeners: Breukelen, Kockengen, [[Laag Nieuwkoop]], Loenen, Loenersloot, Maarssen, Maarssenbroek, Maarsseveen, Nigtevegt, Portengen, [[Ruwiel]], Tienhoven, Vreeland en Zuilen. Vaanaof [[1857]] is me begós mèt die same te veuge, boebij iers de kleinste gemeintes woorte opgeheve (zuug de [[lies vaan geweze gemeintes in Utrech]] veur details). Breukelen waor tösse [[1911]] en [[1949]] gesplits in [[Breukelen-Sint Pieters]] (aon de linkerkant vaan de Vecht) en [[Breukelen-Nijenrode]] (aon de rechterkant).
==Bronne==
| |||