Bree (Nederlands Limburg): Versjèl tösje versies

't [[Dörp]] Bree wuurd veur d'n ierste kier geneumd in 'n akte oet 't joar 1240 woarbeej unne Diederik, Hier van [[Altena]], vuülle rechte schonk aan de [[monnike|monnik]] van 't pas gestichte [[kloester]] [[St. Elisabthsdal]] beej [[Nunhem]]. In Bree haij Diederik bepoalde rechte det hì aan de kloesterlinge goaf, woaronger 't recht om un persoen veur te drage dì in Bree ‘t [[pastoerambt]] mocht goan bekleije. Oet deze [[oerkonde]] bliekt dus duudelijk, det Bree in 1240 bestong as [[gemeinschap]] en det 'r un [[kerk]] waas. ▼

't [[Bestuur]] van 't [[dörp]] werd, tot de komst van de Franse, gevormd door de Schepebank. Aan 't hoofd heejvan stond un [[schout]], dì door de Hier beneumd werd. Wat Bree betreft kwaam dit recht, ìvenas d'n angere [[heerlijke rechte]], achtereinvolgs toe aan de [[graaf]] (later hertog) [[van Gelre]], de [[hertog van Bourondië]] en de [[köning]] van [[Spanje]]. In 1673 kocht de Hier van [[Árse]] dì door un [[erfenis]] in ‘t bezit van [[Hoës Bree]] gekomen waas, deze rechte van de Spaanse [[köning]].▼

Bijna alle bewoeners veurzoagen in hun lìvensongerhoud door te werke in de [[landbouw]] en [[vieëtilt]]. D'r loagen inkele groetere [[boordereëje]] in Bree, onger angere de [[Kerckenhof]], [[hof Tongerlo]], d'n [[hof aengen Eijnde]], [[Baelshof]], de groeëte en de kleine [[Westeringsehof]] en [[Haenenhof]]. Deze [[hoeve]] ware eigendom van adellijke hiere of welgestelde burgers oet angere plaatse en soms van [[kerke]] of [[kloesters]]. Ouk haije sommige inwoeners 'n klein boordereeke in eigendom, terwiel angere as daagloener de kost moste zeen te verdeene. Noatuurlijk waren d'r [[ambachtsliede]], maar die heije toch mistal ouk 'n [[boorebedriefke]].▼

Noa 1794 bezoot 't [[Franse leger]] 't gebied en un nieje [[bestuursorganisatie]] kwaam tot stand. [[Gemeinte]] met minder dan 5000 inwoeners werde beej elkaar gevoogd en zoë vormde [[Blierick]], [[Balder]] en [[Bree]] samen '[[Mairie de Bree]]', later Maasbree geneumd. De [[gemeinteroad]] vergaderde in 't Blierickse [[Roadhoes]] omdet [[Blierick]] 't groetste [[dörp]] van diej [[gemeinte]] waas. Sinds 't einde van de 19e [[iew]] hìt de [[stad]] [[Venlo]] verschillende poginge ongernome um [[Blierick]] oet de [[gemeinte]] Maasbree los te weken en beej [[Venlo]] te voege.▼

Toen in 1938 [[burgemeister]] Janssens aantrooj, werd de discussie opniej aangezwengeld, dit kier door 't [[provinciaal bestuur]]. Ondanks vuul tìgestand van de meiste Blierickse [[roadslede]] en vuul Bliericknare, kierde 't getiej langsaam ten gunste van [[Venlo]]. Ongertusse broak in 1940 de [[Twedde Wereldoorlog]] oet. En tiejens 't ierste oorlogsjoar veel veur [[Blierick]] 't dook. Op 1 ouktoeëber 1940 gebeurde woartìge vuul Bliericknoare zich joarelang haije verzet: de samenvooging met [[Venlo]].▼