'''Film''' haet versjillende beteikenisse. In de ieësjte plaatsj is 't ein dun läögske of velke.
In de [[fotografie]] is 't eine väöl gebroekde term. <!-- In de [[fotografie]] kalt me euver fotografische film oet ein doerzichtige draoger woe-op in gelatine, emulsie geneump, zilverhalogeniden weure ingebed. --De versjillende
bestanddeile van de emulsie en in 't biezóder toegeveugde ander stoffe leije tot ein
sterke toename van de leechgeveuligheid van de zilverhalogeniden. -->
In de [[cinematografie]] git 't euver vasgelagde bewaegende beilde, gemak doer de
inwirking va leech op ein veur leech geveulige laoëg op ein lang filmsjtraoëk, dae doer de filmcamera rolt tiedens 't opnumme. <!-- In deze laatste betekenis zijn ook het
geluidsspoor en eventuele andere sporen inbegrepen. -->
D'r zunt versjillende genres. De cinematografie is de filmkuns.
'n Film weurt gereigisseerd doer 'ne [[regisseur]], mer ouch de [[producer]] haet get te zègke euver de realisatie van 't eindproduk.
== De historie van d'r film in Nederlands Limburg ==
{{dialeksec|Norbiks}}
Roond [[1900]] waoërte de örsjte films gedriejd op [[kèrmès]]se dör rezende [[cinema]]'s. In [[1909]] begoes [[Jos Caubo]] in [[Venlo]] 'ne filmzaal an de Vleesjsjtraot in z'n hotel-restauraant [[Die Porte van Cleve]]. In [[1910]] volgde [[Mestreech]] oeë [[Willem van Lier]] in d'r sjtedeleke concaerzaal 'ne cinema begoes. In [[1918]] tèlde [[Limburg]] 14 bioscope, oeë-van de mètste in 't [[Heuvelland|Zuide]] loge.
=== Katholieke cultuurpolletiek ===
De örsjte poginge öm vat te kriege op wat in cinema's waoërt vertuuënd, verleep via Katholieke vereniginge en instanties. Later waoërte plaatsjeleke regels opgesjtèld. Wie die regels leidde töt 'n hoeëg belasting en 'n toegangsverbod vör de jeugd, organiseerde de bioscoophouders zich in 'ne Boond.
In [[1924]] richde de Limburgse en [[Brabant]]se [[gemèngde]]s 'n gezamenleke käöringsinstantie op. Films die neet goodgekäörd waoërte waore in gaans Limburg en Brabant neet te zieë. In [[1929]] besjlaoëte de bioscoophouders öm ooch neet-goodgekäörde films te drieje. D'r örsjte dae dao laestighèèd mèt kreeg waor [[Jan Hendrik Martens]], èègenaer van 't [[Luxor (cinema)|Luxor]] in [[Zitterd]]. Wie ooch ander bioscoophouders vör 't gerech gesjlèpd waoërte sjlaoët d'r Boond väöl Limburgse bioscope.
=== Ruys de Beerenbrouck ===
Op 24 oktober [[1929]] dwong d'r [[premier]] [[Ruys de Beerenbrouck]] de partieje roond de taofel en die gesjprekke leidde töt 'n compromis in de vörm van de oprichting van 'n Katholieke filmcentrale, die de films gong naokäöre en 't verbod op bioscoopbezeuk vör jongere waoërt ingetrokke. De probleme waore groeëtendeels van de baan, mae bleve hie en dao nog get naosöddere. Eind 1929 koes [[Berger]], d'r [[börgemèèster]] van Venlo, nèèt versjtoeë dat in d'r cinema d'r [[Frankriek|Fraanse]] film ''La sirène des Tropiques'' mèt [[Joséphine Baker]] in de hoofdrol, te zieë waor.
== Bron ==
* Adri Gorissen: Dagblad de Limburger, Limburg slagveld bioscoopoorlog, 6 december 2007
== Literatuur ==
*Thunnis van Oort - Film en het moderne leven in Limburg. Het bioscoopwezen tussen commercie en katholieke cultuurpolitiek (1909-1929). [[Maaslandse Monografieën]] 70. ISBN 9789087040152
