Wes-Limburgs: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
K robot Erbij: nl:West-Limburgs |
iech vin 't good zoe |
||
Tekslien 1:
{{dialek2|Mestreechs|Hessels}}<!--Of
[[Plaetje:Westlimburgs.png|thumb|Wes-Limburgs taolgebeed]]
Oonder '''Wes-Limbörgs''' versteit me de [[Limburgs|Limbörgse]] dialekte oet veural [[Belsj Limburg|Belsj Limbörg]] die aonzeenleke [[Braobants]]en invlood höbbe oondergaange en daodoor sterk versjèlle vaan 't Centraal- en Oos-Limbörgs. Ouch höbbe dees dialekte dèks minder ripuarismes (d.w.z. oosteleke, [[Kölsj|Kölse]] kinmerke die 't Limbörgs make tot wat 't is).
Tekslien 11:
* De grens tösse geslote en opener realisaties vaan ''goed, bier'' (westelek) tege ''good, beer'' (oostelek).
De wesgrens vaan 't Wes-Limbörgs
* De [[betoeningslijn]], de grens tösse wel (oostelek) en gein (westelek) zinvol oppositie tösse [[sleip- en stoettoen]];
* De [[Getebundel]];
* De [[Uerdinger Linie]], de grens tösse ''ich'' (zuidoostlek) en ''ik'' (noordwestelek).
Zoewie dat dèkser geit, loupe de isoglosse die hei zien besjreve neet euver de ganse linie geliek. Soms goon ze geliek op en vörme ze bundels, soms (beveurbeeld bij Tóngere en Wieërt) loupe ze oeterein.
==Intern versjèlle==
Doortot de isoglosse soms dooreinloupe, zien binne 't Wes-Limburgs taolgebeed ouch dudeleke versjèlle te hure. Daobij zien ouch nog aander taolversjijnsele, die euver de isoglossebundels heer loupe:
* De Limburgse [[oontrunding]] (''óntrènding''): In 't midde vaan de provincie weure alle veurklinkers oontrund, aon de rand gebäört dat neet. Zoe zeet me in Hasselt ''sletel'' en in Loeën 'gewoen' ''sleutel''.
* 't Versjèl tösse ''gij'' en ''dzjieë''. ''Dzjieë'' weurt in 't zuie, tot aon Hasselt en Herk, gebruuk; daobove zègke ze ''gij''.
==Wijer oonderverdeiling==
't [[WLD]] deilt 't Wes-Limburgs wijer in in de volgende gróppe:
* [[Dommellands]], in de gemeintes [[Kranedonk]] (Noord-Braobant, Nederland), [[Haëmet-Achel]], [[Neerpelt]], [[Pelt (plaats)|Pelt]], [[Hechtel-Eksel]] en [[Peer (Belsj)|Peer]]. De dialekte vaan Kranedonk ligke oostelek vaan de ijs/ies-lijn, ze zègke dao dus ''ies'', ''hoes'', ''kruus'', ''neet'' en ''good''. (In de aander Dommellandse dialekte doen ze dat neet.)
* [[Demerkempes]], numeriek 't belaankriekste, in [[Hôtele-Helchtere]], [[Heuze-Zolder]], [[Zoneve]], [[Hasselt]] (''[[Hessels]]'') en [[Djoppenbeek]].
* [[Berringerlands]], in e klei gebeedsje wat oet [[Berringe]] en [[Leopoldsburg]] besteit. Dit ligk westelek vaan de betoeningslijn, ze kinne dao dus gei structureel versjèl tösse sleip- en stoettoen.
* [[Loeënerlands]], in de gemeintes [[Alleke]], [[Kotsoeve]], [[Wille]], [[Loeën]] en [[Hiër]].
===Twievelgevalle===
* [[Truierlands]], in 't zuidweste ([[Herk]], [[Rumme]] (Vlaams-Braobant), [[Noërekirke]], [[Sintruin]], [[Gingelom]]), steit al korter bij 't Braobants.
* [[Tóngerlands]], in [[Hoeiselt]], [[Tóngere]], [[Herstap]] en e stök vaan de gemeinte [[Bilze]]. Dit weurt tot 't [[Centraal-Limburgs]] gerekend, meh heet väöl westeleke kinmerke.
[[Categorie:Limburgse dialekte]] [[Categorie:Wes-Limburgse dialekte|*]]
| |||