1632: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Pivos (Euverlèk | biedrages)
Baruch Spinoza gebore op 24 november
 
Pivos (Euverlèk | biedrages)
1632, sjtumpke weg
Tekslien 1:
<center> [[1629]] - [[1630]] - [[1631]] - '''[[1632]]''' - [[1633]] - [[1634]] - [[1635]] </center>
{{sjtumpke}}
 
== Gebäörtenisse ==
[[Plaetje:Rembrandt Harmensz. van Rijn 007.jpg|thumb|200px|right| Rembrandt van Rijn, Anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp]]
[[Plaetje:Battle of Lutzen.jpg|thumb|200px|right|Sjlaag biej Lützen]]
* [[16 jannewarie]] - 't Amsterdamse chirurgijnsgilde geuf ónger leijing van [[Nicolaes Tulp]] ein aopebaar biologieles door de óntlejing van ein liek. [[Rembrandt van Rijn]], dae zich pas geleje in Amsterdam haet gevestig, lègk 't tafereël vas op 't sjildersdook: [[Anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp]].
* [[2 juni]] - Biej de Limburgse veldjtoch van [[Frederik Hendrik van Oranje|Frederik Hendrik]] sjneuvelt veur Remunj [[Ernst Casimir van Nassau-Dietz|Ernst Kazimier]], de sjtadhawwer van Frieslandj, Groninge en Drenthe.
* [[16 november]] - [[Sjlaag biej Lützen]] in de [[Dertigjaorige Aorlog]]. De protesjtante kènne [[Körvorsjtendóm Sakse|Sakse]] behawwe, mer taenge enorme verleze. Hunne leijer keuning [[Gustaaf II Adolf van Zjwede]] sjneuvelt, mer ouch aan de kathelieke kantj vilt eine vèldjheër: [[Godfried Heinrich Graf zu Pappenheim]].
* De kleiner sjtaej ónger aanveuring van [[Leide]], [[Haarlem]] en [[Gouda]] blokkere in de Sjtate van Hollandj 't amnestieveursjtèl veur [[Hugo de Groot (rechsgeleërde)|Hugo de Groot]]. Hae verleët opnuuj 't landj.
* Hendrik Casimir volg zien vader op es sjtadhawwer van [[Frieslandj]], [[Groninge (provincie)|Groninge]] en [[Drenthe]] óndanks poginge van Frederik Hendrik óm sjtadhawwer van alle Zeve de geweste te waere.
* Frederik Hendrik perbeert de kathelieke graaf [[Hendrik van den Bergh]] aan te zètte de adel in 't zuje in opsjtand te brènge taenge wat ein manifesto van de Sjtate-Generaal van de [[Repebliek der Zeve Verenigde Nederlanje]] '' 't zjwaor en óndraaglik juk van de Sjpanjaarde'' neump. Brussel is heël erg bezörg.
* Vanoet [[Luuk (sjtad)|Luuk]] reup van den [[Landj van den Bergh|Bergh]] aopelik op tot opsjtand, mer de óntevraeje adel in 't zuje is toch neet bereid óm mèt 't kettesje noorde in zeë te gaon. Ziej sjtèlle hunne houp meë op [[kardinaal Richelieu]].
* [[Venlo]], [[Remunj]] en [[Zitterd]] valle in henj van Frederik Hendrik biej ziene [[Veldjtoch langs de Maas]]. Hae begint ein [[Belègk van Mestreech (1632)|Belègk van Mesjtreech]]. De sjtad geuf zich oetèntelik gewónne, mer bedink 't rech katheliek te blieve.
* De [[Isabella van Sjpanje|Infanta]] sjtuurt vanoet [[Brussel (sjtad)|Brussel]] [[Pieter Pauwel Rubens|Rubens]] nao Mesjtreech óm ein besjtand veur te sjtèlle aan Frederik Hendrik. Dae haet dao mer wènnig belangsjtèlling veur.
* De zudelikke Sjtate-Generaal kómme - veur de lètste keër ónger Sjpaans gezag - biejein. Ziej dwinge de Infanta - taenge de wil van Filips IV - mèt 't noorde te óngerhanjele. Sjpanje mót noe eësj zien gezag in 't zuje zeen te hersjtèlle.
* De Sjtate van Zeëlandj besjlete de resjtante van [[Reimerswaal (historische sjtad)|Reimerswaal]] -noe ein boewvallig dörpke- te verkoupe. Oats de derde sjtad van Zeëlandj is de plaatsj noe ein ónbewoond eilandje dat oetèntelik in de golve ten ónger zal gaon.
 
==Gebore Gebaore ==
* [[241 novemberjannewarie]] - [[BaruchKatherine SpinozaPhilips]], NederlandseÈngelsje filosoof (gesjtorve in 1677)dichteres
* [[29 augustus]] - [[John Locke]], [[Verenigd Keuninkriek|Britse]] [[filosoof]] (gesjtórve [[1704]])
* [[20 oktober]] - [[Christopher Wren]], [[Verenigd Keuninkriek|Britse]] [[weitesjapper]] en [[architec]] (gesjtórve [[1722]])
* [[24 oktober]] - [[Antoni van Leeuwenhoek]], [[Nederlandj]]se [[weitesjapper]] in [[Delft]] (gesjtórve [[1723]])
* [[31 oktober]] - [[Johannes Vermeer]], [[Kunssjilder|sjilder]] oet [[Delft]] (gesjtórve [[1675]])
* [[24 november]] - [[Baruch Spinoza]], Nederlandse filosoof oet[[Amsterdam]] (gesjtórve [[1677]])
* [[28 november]] - [[Jean-Baptiste Lully]], [[Italië|Italiaans]]/[[Frankriek|Franse]] [[compenis]] (gesjtórve [[1687]])
 
;datum ónbekènd
==Gesjtorve==
* [[Guillaume-Gabriel Nivers]], Franse compenis, organis en meziektheoreticus (gesjtórve [[1714]])
 
<gallery>
Plaetje:Antoni van Leeuwenhoek.jpg| Antoni van Leeuwenhoek, gebaore in 1632
Plaetje:Jan Vermeer van Delft 021.jpg| Jan Vermeer, gebaore in 1632
Plaetje:Spinoza.jpg| Baruch Spinoza, gebaore in 1632
Plaetje:Jean-Baptiste Lully 1.jpeg| Jean-Baptiste Lully, gebaore in 1632
</gallery>
 
== Gesjtórve ==
* [[30 april]] - [[Sigismund III van Pole]] (65), keuning van Pole en Zjwede
* [[2 juni]] - [[Ernst Casimir van Nassau-Dietz]], sjtadhawwer van Frieslandj, Groninge en Drenthe.
* [[17 juli]] – [[Hendrik van Balen]] (ca. 57), Nederlandjse sjilder
* [[16 november]] - [[Gustaaf II Adolf van Zjwede]] (38), ómgekómme biej sjlaag biej Lutzen, dit óndanks dat zien laeger dat van de keizer ónger [[Wallenstein]] versjleit.
* [[17 november]] – [[Gottfried Heinrich Graf zu Pappenheim]], legerbevelhöbber in Habsburgse deens
* [[29 november]] - [[Frederik V van de Palts|Frederik V]] (36), körvors van de [[Kör-Palts|Palts]]
 
== Literatuur ==
* [[Joost van den Vondel|Vondel]] sjrief eine lofdich: de ''Sjtedekroan van Frederick Henrick'', wo-in hae häöm pries veur zien euverwinning en - veural - zien tolerantie.
* [[Jacob Cats]] sjrief ''Spiegel van den ouden en nieuwen tyt''
 
== Beeldende Kuns ==
<gallery>
Plaetje:Rembrandt Harmensz. van Rijn 007.jpg|''[[Anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp]]'' (1632) [[Rembrandt van Rijn]]
Plaetje:Salomon van Ruisdael 001.jpg|''Reviergezich'' (1632) [[Salomon van Ruysdael]] Kunsthalle, Hamburg
</gallery>
 
{{Commonscat|1632}}
 
[[Categorie:Zeventiende iew]]
 
[[af:1632]]
[[am:1632 እ.ኤ.አ.]]
[[an:1632]]
[[ar:ملحق:1632]]
[[arz:1632]]
[[ast:1632]]
[[ay:1632]]
[[az:1632]]
[[bcl:1632]]
[[be:1632]]
[[be-x-old:1632]]
[[bg:1632]]
[[bh:१६३२]]
[[bn:১৬৩২]]
[[bpy:মারি ১৬৩২]]
[[br:1632]]
[[bs:1632]]
[[ca:1632]]
[[ckb:١٦٣٢]]
[[co:1632]]
[[cs:1632]]
[[cv:1632]]
[[cy:1632]]
[[da:1632]]
[[de:1632]]
[[el:1632]]
[[en:1632]]
[[eo:1632]]
[[es:1632]]
[[et:1632]]
[[eu:1632]]
[[fa:۱۶۳۲ (میلادی)]]
[[fi:1632]]
[[fr:1632]]
[[fur:1632]]
[[fy:1632]]
[[ga:1632]]
[[gan:1632年]]
[[gd:1632]]
[[gl:1632]]
[[he:1632]]
[[hi:१६३२]]
[[hr:1632.]]
[[ht:1632 (almanak gregoryen)]]
[[hu:1632]]
[[hy:1632]]
[[ia:1632]]
[[id:1632]]
[[io:1632]]
[[is:1632]]
[[it:1632]]
[[ja:1632年]]
[[jv:1632]]
[[ka:1632]]
[[kn:೧೬೩೨]]
[[ko:1632년]]
[[krc:1632 джыл]]
[[ksh:Joohr 1632]]
[[la:1632]]
[[lb:1632]]
[[lmo:1632]]
[[lt:1632 m.]]
[[lv:1632. gads]]
[[map-bms:1632]]
[[mi:1632]]
[[mk:1632]]
[[mr:इ.स. १६३२]]
[[ms:1632]]
[[nah:1632]]
[[nap:1632]]
[[nds:1632]]
[[new:सन् १६३२]]
[[nl:1632]]
[[nn:1632]]
[[no:1632]]
[[nov:1632]]
[[nrm:1632]]
[[oc:1632]]
[[os:1632-æм аз]]
[[pi:१६३२]]
[[pl:1632]]
[[pnb:1632]]
[[pt:1632]]
[[qu:1632]]
[[ro:1632]]
[[ru:1632 год]]
[[sa:१६३२]]
[[sah:1632]]
[[scn:1632]]
[[simple:1632]]
[[sk:1632]]
[[sl:1632]]
[[sq:1632]]
[[sr:1632]]
[[su:1632]]
[[sv:1632]]
[[sw:1632]]
[[th:พ.ศ. 2175]]
[[tk:1632]]
[[tl:1632]]
[[tr:1632]]
[[uk:1632]]
[[ur:1632ء]]
[[uz:1632]]
[[vec:1632]]
[[vi:1632]]
[[vo:1632]]
[[war:1632]]
[[zh:1632年]]
[[zh-yue:1632年]]
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/1632"