Ei (aete): Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
K robot Erbij: tl:Itlog |
Diverse aanvöllinge |
||
Tekslien 1:
{{dialek|Kleverlandjs}}
'n '''Ei''' is 'n vooiingsmiddel daat vaanalds veul daor minse gegaete weurt.
[[Plaetje:Oeufs002b.jpg|thumb|250px|right| Allerlei eijer. Klik op de foto veur oetlègk]]
[[Plaetje:Anatomy of an amiotic egg.svg|250px|left]]<br />1. Kalksjaal<br />2. Sjaalvlies<br />3. Bènnesjte sjaalvlies<br />4. Hagelsjnoor<br />5. Boetesjte eijwit<br />6. Middelsjte eijwit<br />7. Daojervlies<br />8. Daojer<br />9. Kiemvlek (of vörmingsdoajer)<br />10. Dónker eijgael<br />11. Klaor eijgael<br />12. Bènnesjte eijwit <br />13. Hagelsjnoor<br />14. Lóchkamer<br />15. Cuticula
{{dialeksec|Gelaens}}
't Is ein door ein vrouwelik deer gemaak product, dat nao bevruchting door ein [[zaodcel]] kènt oetgreuje tot eine naokómeling.
't Ei besjteit oet 'ne daojer (de [[eijcel]]) dae de zygote/embryo en väöl vètechtige voedingssjtoffe bevat, mèt dao-ómhaer ein besjermend ómhulsel dat aan 't eindj van de óntwikkeling ouch wirt opgesoupeerd: 't wit van 't ei (dat väöl water in zich haet).
Dere die eijer lègke zint [[Vösje (dere)|vösje]], [[amfibieë]], [[insecte]], [[reptiele]], [[veugel]] en [[monotreem]] [[zoogdere]]. Zoa vömp biejveurbeeld [[Óntwikkeling van de kikvorsjechtige|kikkerdril]] de eijer van [[kikkersj]].
Eijer van veugel waere besjermp door ein hel, kalkechtige sjaal. Reptieleijer höbbe ein zachter, mer ouch sjtevige sjaal. Went biej ein ei de hel sjaal óntbrik, wirt gesjpraoke van ein [[wèndjei]] of [[lezesei]] of [[liese-ei]].
De [[ei (voeding)|eijer]] van [[kip (vogel)|kippe]] en anger [[pluumveë]], en van sómmige vösje, waere door de miensj es voedsel gebruuk.
== Vogeleijer ==
De eijer van veugel waere meistal in ein nès gelag, wonao ze door ein van de awwesj of ómstebeurt door allebei de awwesj bebreujd waere. <br>
De eijer van de diverse saorte veugel zint allenej versjillend. Vreuger woort de kènnis van de versjille tösje dees eijer gebruuk es ein methode óm veugel te determinere. Daonaeve woort 't verzamele van eijer ouch es hobby oetgeoefend.<br>
Mèt de inveuring op [[23 september]] [[1912]] van de Vogelwèt woort 't "verbaoje óm eijer van besjermde veugel oet te haole, ten verkoup veurhenj te höbbe, te koup aan te beje, te verkoupe, aaf te levere of te verveure." Ein oetzunjering woort gemaak veur "t rape van kievitseijer en veur de eijer van ènnige anger vogelsaorte. <br />
Allein veur 't aanlègke van weitesjappelikke collecties waere nog óntheffinge verleënd. Dergelikke collecties truf me noe allein nog aan in musea.
<gallery>
Plaetje:White chicken egg square.jpg| 'n Wit kippe-ei
Plaetje:Frogspawn closeup.jpg| Kikkerdril
Plaetje:Salmoneggskils.jpg| Eikes van 'ne vösj, i.d.g. van de zalm
Plaetje:Snapping turtle eggs md.jpg| Eijer van 'ne sjildpad
</gallery>
{{dialeksec|Kleverlandjs}}
== Musse-eier ==
Musse wao vaan de eier gegaete waere zien veurnamelik de [[kiep]], ma ók de [[gans]], 'n [[ênd]] en 'ne [[kwartel]]. Ale musse-eier zien aetbaar veur de meens, ôk de schaal. De schaal is 'n gooj bron vaan [[calcium]]. 'n Kiepe-ei is rond de twiëj tot drie waeke haldbaar.
| |||