Modertaal: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Mergelsberg (Euverlèk | biedrages)
aanv Ingelsje wiki
K typo
Tekslien 1:
{{dialek|Norbiks}} 'n '''Modertaal''' (of L1) is 'n [[taal]] die in de jeugd, zoonder formeel oonderwies, wert verworve. Kenmerkend väör modertaalsjpraeëkers is dat zie wete wat in de taal waal en neet gezag kan waeëre. Dèk vörmt de modertaal d'r basis vör de [[sociologie|sociologische]] [[identitèètidentitèèd]] van d'r sjpraeëker.
 
== Twieë- en mieërtaligheed ==
Bie voldoende gelegenhèèd um in d'r keendertied mèt tale in kontakt te kaome, kan 'ne miensj 'n groeët aantal L1's verwerve. Twieë- en mieëtalèghèèd is in groeëte dele van de waelt d'r norm. In [[Europa|Westerse]] leng tendeert de bevolking, oonder druk van de nationaal [[offesjeel taol|officiëel tale]], evvel nao èèntalèghèèd.
Regel 10 ⟶ 11:
''Tweetalig, dat wil zeggen dat men twee talen evengoed kan spreken, verstaan en schrijven. Ik heb Nederlands en Limburgs gekozen omdat ik die twee talen perfect kan spreken, verstaan en zelfs schrijven. Ik kan wel meer talen verstaan of spreken, maar niet perfect.''<br>
''Twieëtalig en ómdat v’r in ’t Limburgs aeveváöl wuurd of oetdrökkinge höbbe es in ’t Hollesj of Frans, kinne v’r ouch uëver alle óngerwerpe get fatsoendeliks zègke en zelfs get ónfatsoendeliks. En neet allein bie de sjlechter of op sjtraot, meh ouch op ’t gemeintehoes of in de kirk. Neet allein uëver vakwerkhuuskes en blujjende proemebömkes, meh aevegood uëver abortus, de doeëdsjtraof of filosofie. Vier hove ós neet vuur ’t Limburgs te sjame, ouch neet vuur ’t Hollesj, dat is jao ouch ’n taal.'' [[Nuts]]
 
== Twiede taal ==
'n Taal die me neet op modertaalniveau verworve haat, wert mètstens 'n twiede taal (of L2) geneumd.
Regel 15 ⟶ 17:
Bie L2's die verwaant zeunt mèt de modertaal is de ''passief kènnis'', 't begriepe, mètstens baeëter wie de ''actief kènnis'', 't èèges gebroeke van de taal.
Ooch al kan ieëmes 'n L2 perfect en zoonder meute kalle, da nog is an 't vraem accaent te maerke dat 't neet z'n modertaal is.
 
=== Vertale van L2 nao L1 ===
't Vertale van tekste van 'ne L2 nao 'ne L1 verlöpt väöl gemekkeleker es 't vertale van de èng modertaal nao de ander. Dit haat d'r mèt te make dat 'ne L2 al vertalend is gelieërd en 'ne L1 is verwórve. Me kènt 'n modertaal dus enerzijds te genuanceerd öm nog gemekkelek te kènne vertale en anderzijds haat me de taal neet al vertalend gelieërd oeëdör zich twieë relatief vanèènsjtaonde [[taalregister]]s gevörmd haant.
Ieëmes dae van de èng modertaal nao de aander vertaalt mót van de te vertale taal truuk nao 't betekenisniveau öm dao de zjuuste wäöerd of zinsconstructies baove te kènne haole in de de vertaaltaal en dat proces doort langer es d'r waeg van L2 nao L1. De bètste vertalinge zeunt evvel va luuj die de twieë tale óp modertaal niveau beheerse en zich 't vertale van de èng nao de aander, leefs zoe joonk mäögelek, ooch ège haant gemakdgemakt.
 
== Taalbad ==
't Verwerve van L2's op latere laeftied is evvel mäögelek volges de methode van 'n oonderdompeling in 'n [[taalbad]], 'n methode die in d'r mieërtalège [[Euregio Maas-Rien|Euregio]] al mènstens 100 jaor bekaand is. In de jaore twintèg van d'r vörrige ieëw gonge [[Limburg]]se maedsjes van d'r gegoede boeresjtaand um 't [[Fraans]] te lieëre ''op wissel'' mèt maedsjes oet 't [[Luuk]]se. De Luukse maedsjes kieëme da hie in de familie wonne en lieërde 't [[Limburgs|Plat]] en 't [[Nederlands]]. Later gong me ''op wissel'' goeë ooch wal ''au pair'' neume. In [[Spa]] bevindt zich 'n waeltberoemd taalbadcentrum oeë me väör väöl gaeld volges die methode 'n L2 op modertaalniveau kan verwerve in korte tied.
 
=== Taalbad via d'r TV ===
In de beginjaore van d'r [[media|TV]] - in de jaore 60-70 - waoërt in [[Limburg]] mètstens nao de [[Duutsjland|Duutsje]] zenders gekaeëke. Bie de kènger van toendertied waor de passief auditief kènnis van 't [[Duutsj]] groeët. Allewiel is dit TV-taalkontakt bie keender väör 't [[Ingelsj]] väöl frekwaenter en nèèt mie väör 't Duutsj.
 
== De Europese Unie ==
De [[Europese Unie]] besjoewt de officieel landstaal es de modertaal van de bevolking van e laand. In Nederland is 98% van de bevolking Nederlandstalig; óp 't Belsj zów 't da wer gèng Duutsjtalige modertaalsjpraeëkers ha. <ref>[http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_237.en.pdf Oonderzeuk EU nao taalgebroek binne de gemeensjap, tabel blz 2]</ref>
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Modertaal"