Landjwaer (vestingwerk): Versjèl tösje versies

[[Aafbeilding:Landweer.png|thumb|200px|Biej 'ne landjwaer waere besjtaonde landjsjapselementelandjsjapselemènte, zoa-es waterloupe, begreujinge en heuvelrögke zoavölzoaväöl meugelik in 't verdedigingswerk opgenómme.]]

'ne '''Landjwaer''' of '''landjgraaf''' is 'ne doorgaonde aarde [[wal]], völalmeistal mèt [[gracht]]e of [[greppel]]e en daornehègke.

Landjwaere zint dèks kilomaetesj lang verdedigingswerke, die veural woorte aangelag in de 14e en 15e eëuw. 'ne Landjwaer besjteit oet 'nne ènkele of 'nne döbbele aarde wal mèt aan weerskantjeweersjkantje grachte of greppele. De walle van landjwaere woorte beplant mèt toetoew sjtruukgewas, veural mèt sjtaekelige saorte zoa-es [[meidoorn]], [[sjleedoornsjleejdoorn]], [[hóndjsroas]] of [[egelantier]]. 'ne Landjwaer deende veur de besjerming van ein vriej groat gebeed, wobènne de bevolking zich mèt hun gojeregood en laevende have koosjte truktrèkke in tieje van gevaor.

De greppele, de sjtaekelige begreujinge en sóms ouch nog de rieje van klein koele, die es sjtrukelgate deende, maakde van de landjwaer ein vriewaalvriejwaal ónnumbare hènjernis. 'ne Landjwaer hèj mèr 'nein beperk aantal doorgèng die bewaak koosjte waere. Behauve es besjerming in tieje van ónrös of aorlog, hèjehèjje landjwaere ouch in vredestiedvrejestied ein nuttige functie. ZeZie deende óm gebiedegebeje aaf te bakene en óm 't veë te besjerme taenge roufdere.

In de lètste eëuwe zint groate deile van landjwaere geëgaliseerd óm de gróndj te kènne gebruke veur landjboew of beboewing. De nog besjtaonde landjwaere bevènje zich hoofzakelik in bebosjde gebiedegebeje. Ze kaome veurnamelik in 't oaste van [[Belsj]] en 't zuudoaste van [[NederlandNederlandj]] veur.

De gemeinte [[Lankgraaf|Landjgraaf]] dank häöre naam aan 'ne kilomaeters lange aarde wal dae deils op 't gróndjgebeed van de gemeinte is gelaege. Dees ómwalling besjtóngdbesjtóng hiej oet 'n döbbel ómwalling van óngeveër tweë maeter hoag mèt daotösje 'ne greppel van óngeveër angerhauve maeter deep.

In [[Gelaen]] geuf 't ’n wiek die [[De Landjgraaf]] hethèt, ouch geneump nao de landjwaer dae dao vreuger waas.