Petra (historische stad)

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Ziech op Al Khazneh, ouch wel de De Sjatkis geneump

Petra (Πέτρα) waor de Griekse naom vaan de hoofstad vaan d'n Nabateeërs en is gelege in 't huidige Aqaba gouvernemint, Jordanië. De stad is gelege in 'n kloof in d'n häövels en is gedeiltelek oet rotse gehak. Vrijwaal alle gebouwe dee 'r oets stoonte, zien geruïneerd.

De bleujtied vaan de stad is te daanke aon de handelsrótes väör wierouk vaanoet Jeme, 1600 km zuieleker gelege, nao Perzië, Syrië en de Griekse en Romeinse rieke. Petra waor väör de versjèllende handelsrótes 'n knouppunt. D'n taksopbringste vaan d'n marchangs maakte d'n hiersers vaan Petra sjatriek, wat te zien is aon de gebouwe en graafmónnuminte.

D'n Nabateeërs hawwe lange tied 'n eige keuninkriek. In 106 woort hun riek door 't Romeinse Riek veroverd. 't Gebeed góng deil oetmake vaan de provincie Arabia. Later woort de stad de zedel vaan 'n bisdom, meh in 551 waor de stad de kemedie vaan zoewel 'n belègk en innumming door d'n Byzantijne op de Perze en vaan 'n vernietegende eerdbeving. De handelsrót door Petra woort vervaange door de sjepe euver de Roede Zie. Nao dee tied woort de stad verlaote.

De Zwitser Jean Louis Burckhardt, vermomd es 'n Indiase marchang, heroontdèkte Petra in 1812 väör de westerse wereld. De stad waor inmiddels oondertösse 'n ruïne gewore.

Geologie

D'n graafmónnuminte zien oetgehak in 'n roede zandstein. De zandstein is gevörmp in 'n kösnaobij aofzèttingsmilieu in 't Cambrium en Ordovicium. Es gevolg vaan tektonische activiteite zien 'r versjèllende breuke in de zandstein oontstoon. Laanks sommege vaan dees breuke zien klove oontstoon, wie de Siq.

Ten ooste vaan de Groete Slenk (of Aravaslenk), haafweegs tösse de Golf vaan Aqaba en de Doede Zie ligk Petra op 'n hoegte vaan tösse de 800 en 1350 m in 'n weids dal in 't bergland vaan Edom. Daankzij häör strategisch gunstege ligking aon 't kruuspunt vaan karavaanrótes, dee Egypte mèt Syrië en Zui-Arabië mèt de Middellandse Zie verboonde, waor de stad vaan d'n 3e tot d'n 5e iew n.Chr. 'n belaankrieke stad vaan commercie. Petra controleerde ouch 'n belaankriek knouppunt vaan de wieroukrót. Dees oerawwe rót veurde vaanaof Jeme laanks d'n weskös vaan Arabië en deilde ziech bij Petra in 'en noordwesteleke tak dee nao Gaza veurde, en in 'n noordoosteleke in d'n riechting vaan Damascus.

Bij de gunstege geografische ligking kaom de verstoompelde ligking tösse bekans oontouwgaankeleke rotswande en 'n gooje waterveurzening. De stad is slechts touwgaankelek via 'n smal bergpaad vaanoet 't noordweste of vaanoet 't ooste door 'n 1,5 km lange en tot 200 m deepe rotskloof, de Siq, dee op d'n smalste plaots meh 2 m breid is. Via 'n in de rotswand van de Siq oetgehouwe göt, dee aofgedèk waor mèt steine plate, leide d'n Nabateeërs water, en via eerdewerk buize drinkwater, de stad binne. Beide waterleiinge woorte geveuj door 'n sprunk in de Wadi Musa.

De naom Wadi Musa is allewijl vaan touwpassing op de gehele umgeving vaan de stad. Heer geit trök op de inge verbinding tösse water en rots in d'n regio. Hei is de legende oontstoon tot Petra d'n plaots is gewees boe Mozes gedorende de exodus vaan 't volk Israël mèt 'n slaag vaan ziene staaf water oet de rots leet koume. Daadwerkelijk is het zo dat de Nabateeërs met hun kennis van waterhuishouding een kunstmatige oase schiepen en daarmee een voorwaarde voor de bloei en de groei van de stad.

Belaankrieke monnuminte

Al Khazneh

't Bekindste monnumint in Petra is de Khazneh. Dit gebouw is 'n graaftempel gebouwd in 85 v.Chr. en 84 v.Chr., woersjijnelek in opdrach vaan keuning Aretas III vaan d'n Nabateeërs. De väörgievel, oetgeveurd in 'n dobbele Corinthische meneer, is 40 meter hoeg en 25 meter breid.

't Gebouw daank zien naom aon de legende vaan de Bedoeïene. Zie dachte tot de graaftombeau 't werk mós zien geweesa vaan de Farao vaan Egypte. In zien achtervolging op Mozes en 't Israëlische volk, woort heer gehinderd door 't feit tot heer al zije sjatte mèt mós sleipe. De farao, bekind mèt de krachte vaan de zwarte magie, bouwde toen de Sjatkamer en sloog in de urn op de tóp vaan 't gebouw zien sjatte op. Daonao kós heer zien achtervolging väörtzètte.

Oonderzeukers höbbe recentelek aongetoend tot d'n bouw vaan Al Khazneh (de sjatkis) mer drei maonde heet gedoord. 'n Oetzunderleke prèstatie väör dee tied.

El Deir

't El Deir ('t Klooster) is 't groetste monnumint vaan Petra. 't Is gelege op 'n berg ten noordweste vaan 't stadscentrum. 't deende es 'n tempel väör koning Obodas I.

Aandere monnuminte

• De Groete tempel vaan Petra
• De Romeinse weeg
• 't Urnengraaf (Al-Mahlama)
• 't Corinthisch graafmonnumint ('t Klooster)
• 't Peliesgraaf
• De Kèrk vaan Petra
• D'n hoege offerplaots

Naoventrint Petra bevint ziech oouch de Sjrien vaan Aäron, de plek boe volgens de legende de broor vaan de profeet Mozes begraove ligk.

Indrökke

• 
  Oetgaank vaan de siq dee leit nao Al Khazneh
• 
  El Deir
• 
  D'n tombeaus vaan de keuninge

Externe links

• ((en)) UNESCO-site mèt info euver Petra (whc.unesco.org)
• ((en)) Petra (www.brown.edu)