Ardenne: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
K Bot: automatisch tekst vervangen (-[[Image: +[[Plaetje:) |
K robot Anders: cs:Ardeny; cosmetische veranderingen |
||
Tekslien 5:
De Ardenne zeunt d'r westelèke oetleuper van 'n [[massief]] va [[lèjsjtèè]] oeë ooch de, ten ooste van de Ardenne in [[Duutsjlaand]] gelaege berg van d'r [[Eifel]], dèèl va oetmake.
== Etymologie ==
[[Plaetje:Ardennen zwijnen.jpg|thumb|150px|left||Wil vaerke in de Ardenne.]]
D'r naam ''Ardenne'' keumt van 't [[kelte|keltische]] ''Ar Duen'' dat ''De Zjwarte'' betekent. De örsjte verneuming is te vinge in de ''Bello Gallico'' va [[Julius Caesar]], dae de Ardenne plaatsjde tösje de [[Rien]] en de [[Maas]]. Ooch d'r [[Aajdgrieks|Griekse]] geograaf ''Strabon'' neumt de Ardenne es bösj.
== Besjrieving ==
't Gèft 'n hoëger en 'n liëger dèèl van de Ardenne. De Hoeëg Ardenne liegke in 't noord-ooste; hie vindt me ooch de hoeëgste toppe, bies wiet över de zèshoonderd meter. D'r [[Signal de Botrange]] óp 't [[Hoeëg Ven]] (694 meter) is 't hoeëgste peunt van de Ardenne en daomèt 't hoeëgste peunt van 't Belsj. Daonao keumt de [[Baraque de Friture]] mèt 652 meter.<br />
De Lieëg Ardenne liegke in 't zuud-weste, in het zuide van de provincies Henegouwe, Name en Luxemburg, es wie ooch in 't aangrenzende Fraankrijk. De hövels zeunt neet hoëger wie vijfhónderd meter.
=== Klimaat ===
D'r aafsjtand van de zieë en 't reliëf haant invloed óp 't [[klimatologie|klimaat]]. De Ardenne zeunt de örsjte hindernis väör buje die vanaaf de zieë kaome en dat makt dat 't in de Ardenne väöl raëgent. Dör de huuëgde is 't zoe-wie-zoe get kaower en in sjtreng weentere kan fleenk get sjnieë valle. D'r zeunt da ooch vólóp mäögelekhede öm an [[sjport|weentersjport]] te doeë, zoewie ''langlaufe'' an de Botrange.
=== Flora en fauna ===
De Ardenne zeunt oetgesjtrèkd en diek bebösjd en zeunt daodör 'ne aantrèkkeleke en zeldzame biotoop vör wil dere, zoewie [[verke|wil vaerke]], [[hert
=== Baeëke en grotte ===
Tekslien 23:
Ooch haat 't väöl [[grót]]te in de Ardenne, die in de [[kriet|kalksjtèèlaog]] zeunt óntsjtande. De [[dröppelsjtèè]]grótte zeunt 'n [[karstversjiensel]]. Bie 't plaetsjke [[Han-sur-Lesse]] haat 't reveerke de [[Lesse]], dat gedeeltelijk óndergrónds löpt, e gróttesjtelsel doeë óntsjtoeë.
In [[Spy]] zeunt al in d'r 19de ieëw [[fóssiel
=== Economie ===
Tekslien 32:
In de naodaag van d'r [[Twiede Waeltkrèèg]] is d'r hevig gevóchte in dit gebied. An 't èng va [[1944]] doge de [[Duutsjlaand|Duutsjers]] 'ne lètste groëte aanval taege de [[geallieerde]], 't bekaande [[Ardenneróffensief]], oëbie m.n. dör de geallieerde väöl besjadiginge waoërte aa-gerich.
=== Taal ===
In de Ardenne wert mètstens [[Fraans]] gekald, behalve in utersjte ooste, in d'r [[Duutsjtalige Gemeensjap|Belzje Eifel]] en 't dèèl dat bie 't [[Luxemburg (land)|Grooëthertogdom Luxemburg]] huurt oeë respectievelek väöral 't [[Duutsj]] en 't [[Letzeburgs]] of [[Luxemburgs]] gekald wert. 't Luxemburgs haat in de lètste tieën jaor 'n enorm óntwikkeling dörgemakd. Van 'n marginaal dialect is 't óntwikkeld nao 'n officieel laandstaal.
Tekslien 43:
[[Toerisme|Toeristisch]] bezieë hure 't [[Laand va Herf]] en d'r [[Voere (sjtrieëk)|Voersjtrieëk]] ooch bie de Ardenne.
== Stjrieëke ==
In 't Belsj dèèl:
* [[Belsj Lotaringe]]
* [[Belsje Eifel]]
* [[Condroz]]
* [[Fagne]] en [[Famenne]]
* [[Hoeëg Ven]]
In 't Fraans dèèl:
* [[Fagne]] en [[Famenne]]
* [[Fraanse Ardenne]]
In 't Luxemburgse dèèl:
* [[Ösling]]
== Bekaande revere ==
[[Plaetje:Meuse, in the french ardennes.JPG|thumb|550px|Zich op de [[Maas]] in de Fraanse Ardenne.]]
* [[Amblève]]
* [[Lesse]]
* [[Maas]]
* [[Our]]
* [[Ourthe]]
* [[Semois]]
* [[Sûre]]
* [[Vesder]]
== Bekaande plaatsje ==
In de Belsje Ardenne:
* [[Arlon]]
* [[Bastenake]] (Bastogne)
* [[Bertrix]]
* [[Bouillon]]
* [[Chimay]]
* [[Couvin]]
* [[Dinant]]
* [[Durbuy]]
* [[Eupe]]
* [[Gedinne]]
* [[Han-sur-Lesse]]
* [[Houffalize]]
* [[Hoei]] (Huy)
* [[La Roche-en-Ardenne]]
* [[Libramont-Chevigny]]
* [[Luuk]] (Liège)
* [[Malmedy]]
* [[Name]] (Namur)
* [[Neufchâteau]]
* [[Saint-Hubert]]
* [[Sankt Vith]]
* [[Spa]]
* [[Stavelot]]
* [[Virton]]
* [[Verviers]]
In de Fraanse Ardenne:
* [[Fumay]]
* [[Givet]]
* [[Revin]]
In de Luxemburgse Ardenne:
* [[Clervaux]]
* [[Diekirch]]
* [[Esch-sur-Sûre]]
* [[Ettelbruck]]
* [[Viande]]
* [[Wiltz]]
== Brónne ==
* o.m. Duutsje, Fraanse en Hollendsje Wikipedia.
[[Categorie:Provincie Luuk]]
[[
[[
[[Categorie:Landsjap]]
[[af:Ardenne]]
Regel 124 ⟶ 125:
[[ca:Regió de les Ardenes]]
[[ceb:Ardennes (rehiyon)]]
[[cs:
[[cy:Ardennes]]
[[da:Ardennerne]]
| |||