Auvermenneke: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→‎Trivia: Mestreechs
Pivos (Euverlèk | biedrages)
K Ènnige typo's
Tekslien 1:
{{Dialek|Gelaens}}
'''Auvermennekes''' (Nederlands: Alvermannetjes of aardmannetjes) ware, volges euverlevering, ’n saort goodaardig keboutervolk dat sjnachs de erm luuj en boere kaom helpe in hun dageliks werk. Ze dege dan dèks ’t werk aafmake wat de luuj euverdaag neet gedaon hèje gekrege. Went ’t dan duuster waor, kaome de auvermennekes oet de berg gekraope wo-in ze zich euverdaag versjtaoke. Zie maakde dan sjtillekes 't hoes zuver, mólke de keuj, sjaore de sjäöp, wèsjde de kleijer, tappeseerde de moere of haolde de terf van 't veldj. Hieveur moosjte ze door die luuj waal waere veurzeen van aete en kleijing.
 
==Euverlevering==
Auvermennekes wolle óm ein of anger duuster raeje neet höbbe dat ze door emes woorte beloerd. Wae dat toch deeg en daobiej woort getrappeerd, dae woort op ènne sjlaag blèndj, of woort mitgenómme nao hunne berg. Dat lètste euverkaom in die vertèlsels ummer jóng en sjoan vrouwluuj. Die woorte dan nao völ gedeuns en ambras lebendig urges in 'n duuster laok trukgevónje, mèr de auvermennekes, die ware versjwoende.
Ze dege dan dèks ’t werk aafmake wat de luuj euverdaag neet gedaon hèje gekrege. Went ’t dan duuster waor, kaome de auvermennekes oet hun sjoelplaatsj (meistal 'ne berg) gekraope wo-in ze zich euverdaag versjtaoke. Zie maakde dan sjtillekes 't hoes zuver, mólke de keuj, sjaore de sjäöp, wèsjde de kleijer, tappeseerde de moere of haolde de terf van 't veldj. Hieveur moosjte ze door die luuj waal waere veurzeen van aete en kleijing.
 
Vreuger woorte door de luuj dèks vertèlsels bie kaersjleech of aolielamp vertèld die euver [[sjpoak]]e, [[heks (persoon)|heks]]e en dwerge ginge mèr ouch waal euver auvermenkes.
 
Auvermennekes wolle óm ein of anger duuster raeje neet höbbe dat ze door emes woorte beloerd. Wae dat toch deeg en daobiej woort getrappeerd, dae woort op ènne sjlaag blèndj, of woort mitgenómme nao hunne berg. Dat lètste euverkaom in die vertèlsels ummer jóng en sjoan vrouwluuj. Die woorte dan nao völ gedeuns en ambras lebendig urges in 'n duuster laok trukgevónje, mèr de auvermennekes, die ware versjwoende.
 
==Duiding==
[[Ton Lemaire]] sjrief in z'n werk "Filosofie van een landschap" dat al de plaatsje boete de aw bewoonde centra, wo [[volksverhaol]]e auvermennekes situere, plaatsje zint wo meugelik [[prehistorie|pre-historische]] begraafplaatsje te vènje zint. <ref>[http://www.bol.com/nl/p/boeken/filosofie-van-het-landschap/1001004002714553/index.html Ton Lemaire, Filosofie van een landschap, Het landschap van het volksgeloof, pag 172-185]</ref>
Lemaire maak 'n óngersjeid tösje hoeskebouters, zoawie ze hiejbaove besjreve zint en auvermennekes die wiet van de bewoonde waereld woonde. De eësjte groep is verwant aan de Remeinse lares:kuba-walda, wat ''hoesbewaarder'' beteikent. De tweëde groep klein mennekes zouw 'n archetype zeen veur de zieël. In väöl verhaole wirt mèlding gemaak dat de auvermennekes weg trèkke; sóms kènne ze 't ramaent van de sjtad neet verdrage;, somssóms sjteuëre ze zich aan de loejende klokke.
 
==Trivia==
* 't Eësjte sjtökske van de naam kump van ''alf'' of te waal 'geis'. In Mesjtreech heisjde ze ''evermennekes'', in [[Voere]] ''auwelkes'' en op de [[Blieberig]] (Plombières) ''oavermensjere''.
* In [[Sjtolberg]] bie [[Aoke]] goof 't die menkes ouch, mèr doa sjreve ze zich ''Quärresmännche''. Quärres kump van 't awt-Duutsje woord ''Querge'' dat sjteit veur ''dwerg''.
* Biej [[Zitterd]] laog vreuger op de plek wo noe de wiek Limbrichterveld ligk de Auvelenberg, ouch waal Auvermännskerberg geneump. Dit ware vermoedelik de euverbliefsele van 'ne Remeinse graafheuvel dae in de jaore 1960 woort aafgegrave óm de boew van de nuuj wiek meugelik te make. Volges 'n legende zouwe d'r nin deze berg in óngergrondjse gèng aerdmennekes (de auvelemenkes, auvermennekes of in de volksmóndj ''aubel-mennekes'') laeve.
* Volges 'n legende euver auvermennekes oet [[Gäöl]], laefde die in de Blomberg biej [[Mwórveld|Moarveldj]]. Zie maakde 's nachs de kaetele en panne van de luuj van Gäöl blinkend sjoan. Toen op 'ne keër 't [[Angelusklökske]] van de kirk in Gäöl begoosj te loeje, sjtorde 't veursjte deil van de Blomberg in. Hiebiej is 'n baek óntsjaonóntstjaon die de Heiligebaek woort geneump. Toen zint de auvermennekes oet de Blomberg nao [[Belsj]] gevlöch en ze zint noats meë in Gäöl trukgezeentrökgezeen.
* Biej [[Valkeberg (plaats)|Valkeberg]], ónger aan de [[Sjaatsberg]] in de buurt van de pachhoeve [[Euverhem]], bevundj zich ein verlaote [[mergel]]groeve, 'ne [[kalkove|kalkaove]], mèt de naam ''Auverbergske''.
 
Regel 24 ⟶ 27:
[[Categorie:Volksverhaole]]
[[Categorie:Mythologie]]
 
[[nl:Auvelmannetje]]
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Auvermenneke"