Geulemermeule: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
foto
Pivos (Euverlèk | biedrages)
Artikel oetgebreit in euverlèk mèt Aelske. Brón: vertaling eige sjtök oet Wiki NL. Wirt aangepas door Aelske.
Tekslien 5:
De meule dateert van veur 't jaor [[1306]], want op 27 oktober van dat jaor weurt ze geneump in ein akte es bezietting van 'ne zekere Goswijn van Berg. ''Geulem'' es naam ies dan nog neet bekènd en [[Berg (Valkeberg|Berg]] liek bovenop de [[Geulemerberg]]. De [[watermeule]] haet ein raad mèt bove-aandrieving aan eine meuletak van de Geul. 't Tegewoordige [[mergel]]e geboew, oet 1768, ies in gebruuk es hotel-restaurant-terras. In de achtermoer ziet 'n róndbaogvènster. De [[sjluus]]brök bevingk ziech aan 't geboew.
't Maalwerk ies nog intak.
 
[[Categorie: watermeules in Limburg]]
{{Dialeksec|Gelaens}}
[[Aafbeilding:Geulemermolen001.JPG|thumb|250px|right| De Geulemermeule in Geulem]]
De '''Geulemmermeule''' is 'n middesjlaag watermeule in 't dörpke [[Geulem]], gemeinte [[Valkeberg]], en is gelaege op de lènkeroever van de [[Gäöl (revier)|Gäöl]].
 
==Historie==
De Geulemermeule haet 'n rieke historie die trökgeit pès de èlfde eëuw, 't eësjte jaortal dat in de gesjiedenisbök veurkump is [[1234]].
't Hujige meulegeboew en woonhoes zint gedateerd in [[1768]] wovan 'n gevelsjtein mèt 'n chronogram baove de meule-ingank getuugt. In dat jaor woorte de besjtaonde geboewe gans gereneveerd door de toenmalige meulenaer Arnoldus Josephus Quaedvlieg. Dae kroog de meule in [[1763]] in eëuwig doerende erfpach van 't kapittel van Sint Servaas, dat saer [[1709]] de meule in bezit haw. Meule en weuning woorte door häöm opgetrokke oet mergelsjtein en veurzeen van 'n panne-zadeldaak en hèlsjteine vinster- en deurómliestinge.
 
Quaedvlieg waas eërder meulenaer van de Aw Banmeule van Maersje, de latere [[Groate Meule (Maersje)|Groate Meule]]. In [[1768]] hèj Quaedvlieg ouch de banmeule van Valkeberg in pach.
 
De meule bleef eigedóm van de femilie Quaedvlieg pès [[1855]] toen ze woort verkoch aan Caroline Colpin, weduwe van Balthasar Cruts oet Eigenbilsen (B). Zie verpachde ze weer aan Noël Brune, 'ne bekènde meulenaer in Maersje.
In [[1884]] woort de meule door vererving eigedóm van baron Rodoiphe de Lamberts Cortenbach dae getrouwd waas mèt de dochter Caroline Cruts-Colpin. En in [[1920]] verkoch Cortenbach de meule mèt 't hoes, sjuur, sjtal, erf en tuin aan de meulenaer Joseph Biermans oet Geulem. Dae bleef aevel mèt de betaling in gebreke, zoadat de meule mèt aanheuërigheje in 't zelfde jaor nog aopebaar woort verkoch. De meuln woort es hoagsbejende toegeweze aan Fanny Enthoven, getrouwd mèt de industrieël Pieter Carel Zuyderhoudt, oet Berg en Terbliet. Door financiële probleme van 't echpaar Zuyderhoudt-Enthoven woort de meule in [[1936]] opnuuj in de aopebare verkoup gebrach. Nuuje eigenaer woort noe de gemeinte Berg en Terbliet die planne hèj óm de meuletak te dempe, ómdat de meule in 't verleje 'n euversjtroaming hèj veroarzaak doordat zich voel en heuëi taenge de lossjloeze van de meule hèj aafgezat. Ónger drök van de Sjtichting 't Limburgs Landsjap en de Vereeniging De Hollandse Molen woort de gemeinte d'r van weerhawte óm häör planne ten oetveur te brènge en bleef de besjtaonde situatie gehandjhaaf.
 
In 't begin van de jaore veërtig woort de meule gerestaureerd mèt mètwirking van de ''Welstandsafdeling van de Limburgse Streekplannendienst'' en koosj zej nao lange tied weer in gebruuk waere genómme, 't gein veural in de aorlogsjaore veur de luuj in de ómgaeving 'ne weldaod is gewaes.
 
==Hujige eigenaers==
In [[1949]] verkoch de gemeinte de meule aan Joannes Bemelmans, da ze al vanaaf [[1930]] in pach hèj. Toen Bemelmans in [[1955]] euverleej woort de meule boete gebruuk gesjtèld. De erfgename van Bemelmans ginge euver tot exploitatie van 'n café-restaurantbedrief in de meulegeboewe, wobiej in 't midde van de jaore tachtig ouch de meule woort opgenómme.
 
=='t Meuleraad==
't Waterraad bevundj zich in 'ne groatedeils aope ómboew aan de ziejkantj van 't meulegeboew, wodoor 'n deil van 't raad zichbaar is. 't Lessenaersdaak sluut aan op 't hoag panne-zadeldaak van de meule, wodoor 'n harmonisch geheël óntsjteit.
In de 19e eëuw woort de krach geleverd door 'n lieëgwirkend middesjlaagraad mèt de aanzeenlike middellien van 6,90 m. en 'n breite van 0,86 m, dat in de jaore tachtig van de 19e eëuw van 'ne krop woort veurzeen.
 
In 1931 woort 't besjtaonde waterraad vervange door 'n iezere raad mèt houte sjoepe aafkómstig van de Groate Meule in Maersje toen die woort oetgeveurd mèt 'n döbbel turbine. Dit raad haet 'ne middellien van 5,70 m. en 'n breite van 1,10 m. en is veurzeen van 'ne nuuje gemetselde krop. De óngerkantje van de sjoepe kaome hiejdoor 'n hauve maeter hoager te ligke, 't gein te koste góng van 't vermoge ómdat 'n deil van 't verval verloare góng.
 
==Maotraegele taenge watereuverlas==
Óm euversjtroaming en watereuverlas door opeinhoaping van voel bie de lossljoeze te veurkómme, woorte dees in [[1968]] verwiejerd. Ómdat 't water daodoor neet meë gesjtuwd koosj waere bleek dit 'ne verkeërde ingreep te zeen, ómdat de Geul ein barrière kwiet waas en regelmaotig laeg leep. Óm dit te veurkómme woort in [[1972]] 'n nuuj sjloes mèt 'n sjuuf aangebrach. Door zien aafmaetinge waas dees sjuuf aevel neet mèë ènvoudig te bedene en daoróm woort ein döbbel wèndjwerk aangebrach zoadat bedening door tweë persone meugelik waas. Later woort 't wèndjwerk veurzeen van 'n electrische bedening, wodoor 'n minimum waterpiel in de meuletak baeter gehandjhaaf waere. Zoa bleef 't karakter van 't fraaje meulegeboew behawwe.
 
==Zuug ouch==
*[[Watermeule]]
*[[Lies van watermeules in Nederlands Limburg]]
 
<gallery caption="Geulhemmermolen, details">
Aafbeilding:Geulhem-Geulhemmermolen-5.JPG|Zich op 't raad
Aafbeilding:Geulhem-Geulhemmermolen-4.JPG|De wateroetloup van 't waterraad
Aafbeilding:Geulhem-Geulhemmermolen-2.JPG|Zich op 't meulehuuske
Aafbeilding:Geulhem-Geulhemmermolen-1.JPG|De meule sjtroamopwaerts gezeen
Aafbeilding:Geulhem-Geul-Onderstestraat-2.JPG|De meuletak op de veurgróndj en de Gäöl d'r achter
Aafbeilding:Geulhem-Geul-thvMolen.JPG|De Gäöl ter hoagte van de watermeule
</gallery>
 
==Brón, externe link==
*[[:nl:Geulhemmermolen|Wikipedia NL, Geulhemmermolen]]
*[http://www.molendatabase.nl/nederland/molen.php?nummer=409 Molendatabase, Geulhemmermolen]
*[http://www.molens.nl/dbase/molen.php?v=1&naam=geulhem&molenid=500&toonoverzicht=1&page=1 De Hollandsche Molen]
 
 
[[Categorie:Valkeberg]]
[[Categorie: watermeulesWatermeules in Limburg]]
 
[[nl:Geulhemmermolen]]
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Geulemermeule"