Salische wèt: Versjèl tösje versies

{{dialek|Norbiks}}

De '''Salische Wèt''' (in 't Latien ''Lex Salica'') dateert oet 't begin van d'r 6de ieëw, oet d't tied van de [[Merovinger|Merovingische]] koning [[Clovis]], dae töt d'r sjtam van de [[Salische Franke]] huërde. In zie riek laefde versjèjje [[sjtam (antropologie)|sjtamme]] same en e leet 'n [[wèt]] óptekene öm de orde te kènne haandhave. De Salische Franke laefde vör de vólksverhuzinge rond de IJssel, ze verplaatsjde zich an 't èng van 't [[Romeins Riek]] nao Brabant en veroverde van dao-oet [[Gallië]] en nao vereniging mèt de [[Ripuarische Franke]] waoërte oonder [[Karel d'r Groeëte]] sjtamme in Duutjsland, Zjwitserland en Noord-Italië oonderwórpe. Hiedör kieëm e groeët deel van West-Europa oonder de Salische Wèt.

De Salische Wèt waor èng van de örsj gesjraeve wètte saer d'r [[Romeinse tied]]. Ieëder lete de [[Bourgondiërs]] en de [[Visigote]] ooch al wètte mèt betrèkking töt hun [[Aodgermaans]] gewuënterech óp [[papier]] vervatte. De wèttekste gonge vöral över [[erfenis]]kwesties, [[klowweriej]], [[moord]] en [[gewaeld]]. De [[sjtraof|sjtraove]] waore bekaans allemaol gaeldsjtraove. Openbaar aanklagers besjtónge neet, allèng de benaodeelde of hun familie (bie bieväörbeeld moord) koesse 'n klach indene. De [[doeëdsjtraof]] waoërt in driej gevalle oetgesjpraoëke: es me 'ne moord pleegde zoonder ènnige aanleiding, es me ieëmes [[verkrachting|verkrachde]], of es me de vrów van ziene vader trówde.

 

Ópvallend is waal dat de Franke nog lang bie d'r doeëd van d'r köning zie riek geliekelek blaeve verdele oonder dem zieng zone. Dit zów ieëwelaank töt beurtelings versjnippering en wer hereniging van 't Frankeriek leide. Pas naodat de Karolingers vörgood oet d'r politiek verdwene waore góng me över óp erfrecht vör allèng d'r odste zoon (primogenituur).

 

In d'r Lex Salica kaome [[Frankisch]]e wäöërd vör en zelfs e eenkel gaans zinneke, dat es odste zin in 't [[Aodnederlands]] besjoewd wert:

 

Dis formule waoërt gebruukt bie de vrielaoting van [[liefegene]]. Taalkundig zeunt dis reskes van de Frankische taal biezoonder belangriek ömdat de sjrieftaal oonder de Franke namelek bekaans oetsjletend [[Latien]] waor.

 

[[Japan]] noom in 1889 in naovolging van de groondwèt van 't Koninkriek Pruise de Salische erfopvolging óp in de groondwet. Ieëder waore d'r ach vrówweleke keizers.

[[Categorie:Franke]]

[[af:Saliese wet]]

[[als:Lex Salica]]

[[ko:살리카 법]]

[[lt:Salijų tiesa]]

[[nn:Den saliske lova]]

[[no:Saliske lov]]