Kwakkers en króddele: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
neet euverdrieve, bitteke weer debij
klein paragreefke...
Tekslien 10:
Amfibieë oet de familie Anura koume euver haos de ganse wereld veur, ze oontbreke allein op Antarctica en in aander extreem kaw strieke, in echte weustenije (aongezeen ze aon water geboonde zien; in steppes of haafweustenije kinne ze evels wel veurkoume!) en op versjèllende geïsoleerd ligkende oceaaneilen. De groetste diversiteit vint me in d'n tropischen oerbos.
 
Väöl kwakkers völle specifieke niches op en zien daorum kwesbaar veur veranderinge in hun milieu. Daodoor loupe allewijl oongeveer e daarde vaan de 4800haos 5800 soorte gevaor um oet te sterve; vaan 120 saorte weurt allewijl gedach tot ze al zien verdwene. Aander soorte, wie de [[Agapad]], zien evels beter oetgerös op versjèllende umstandeghede en kinne losgelaote boete hun eigelek leefgebeed groete plaoge vörme.
 
==Evolutie==
Amfibieë zien d'r al sinds 't [[Devoon]]-tiedperk, minstes 360 miljoen jaor trök. De ieste amfibieë die in 't Devoon, [[Carboon]] en [[Perm]] leefde, leke uterlek op [[salamanders]] en minder op kwakvörs. In 't Perm versjeen de [[Gerobatrachus]], e fossiel bies mèt kinmerke vaan zoewel kwakkers es salamanders. Dit kin 'ne gemeine veurawwer vaan de twie amfibie-ordes zien, meh ouch de primitiefste vertegewoordeger vaan de Anura; 't fossiel is nog pas kort bekind, dus dees kwestie steit nog te bezien. D'n iersten echte kwakker dee de wetensjap bekind is, is [[Triadobatrachus]], wie de naom al zeet e fossiel oet 't [[Trias]]. Zoewel Gerobatrachus es Triadobatrachus höbbe 'ne primitieve liefsbouw dee veural langer, minder gedroonge is es dee vaan modern kwakkersoorte. Tijens de [[Jura (tiedperk)|Jura]] begóste ze talrieker en diverser te weure. Ze höbbe ziech noets tot megafauna of in 'n ecosysteem dominante diere oontwikkeld, meh door hunnen kleinen umvaank kóste ze de [[Kriet-Tertairsterfde]] good euverleve.
 
 
== Morfologie en fysiologie ==
[[Plaetje:Rana skeleton.png|thumb|Skelet vaan 'ne kwakvors]]
=== Väör- en achterpu ===
Väöl kwakkersoorte höbbe zwumvleze tösse de tiene, welzeker gemeind um te zwumme. 't Groetste zien de zwumvleze vaan d'n [[Afrikaansen dwergkwakker]], dee zie gans leve in 't water zit en daoveur zwumvleze heet die tot de tientöp doorloupe. [[BounkwakkersBoumkwakkers]] höbbe grove op de tiene, die oppervlakvergroetend wèrke en daodoor [[adhesie]] aon 't boumoppervlak tot stand bringe.
 
De belaankriekste eigesjap vaan de pu bij väöl kwakkersoorte is 't springvermoge. Kwakkers (padde neet) kinne euver 't algemein mierder kiere hun eige liechaamslengde springe, mèt es oetsjeter de [[gestriepde rakètkwakker]], dee wel 50 kier zien eige lengde (5,5 cm) sprink. Euver 't algemein kinne groeter kwakkers vaan dezelfde soort absoluut gezeen hoeger, meh relatief gezeen lieger springe in verglieking mèt hun soortgenoete. Um dit te bereike zien de poetspiere vaan de bieste haos allemaol tot springspiere geëvolueerd. De spiere um te springe vörme neet minder es 17% vaan 't totaol liefsgewiech vaan 'ne kwakker.
Tekslien 37:
== Leveswijs ==
=== Levescyclus ===
Wie alle amfibieë höbbe de kwakvörs 'n twielejege levescyclus. De eikes kloontere gemeinlik same tot wat me ''[[kwakkerdrèl]]'' neump, of rijge ziech aonein tot 'ne kettel (bij padde). 't Juveniel weurt ''[[koeleköpke]]'' geneump en is bepaold vèsechteg: 't aosemp mèt [[kiew]]e, zwump mèt 'ne start en heet gein pu. Es de bieskes greuje kriege ze kleur en greuje de puutsjes aon. Es start en kiewe aofvalle sprèk me vaan 'ne volwasse kwakker.
 
=== Reproductie ===
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Kwakkers_en_króddele"