Kwakkers en króddele: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
K robot Erbij: vls:Puut |
nao twie'nhaaf jaor geit 't werk aon dit artikel weer wijer... |
||
Tekslien 8:
== Veurkoume en verspreiing ==
[[Plaetje:Distribution.anura.1.png|left|thumb|Boe leie vaan de orde Anura veurkoume]]
Amfibieë oet de familie Anura koume euver haos de ganse wereld veur, ze oontbreke allein op Antarctica en in aander extreem kaw strieke, in echte weustenije (aongezeen ze aon water geboonde zien; in steppes of haafweustenije kinne ze evels wel veurkoume!) en op versjèllende geïsoleerd ligkende oceaaneilen. De groetste diversiteit vint me in d'n tropischen oerbos.
Väöl kwakkers völle specifieke niches op en zien daorum kwesbaar veur veranderinge in hun milieu. Daodoor loupe allewijl oongeveer e daarde vaan de 4800 soorte gevaor um oet te sterve; vaan 120 saorte weurt allewijl gedach tot ze al zien verdwene.
== Morfologie en fysiologie ==
[[Plaetje:Rana skeleton.png|thumb|Skelet vaan 'ne kwakvors]]
=== Väör- en achterpu ===
Väöl kwakkersoorte höbbe zwumvleze tösse de tiene, welzeker gemeind um te zwumme. 't Groetste zien de zwumvleze vaan d'n [[Afrikaansen dwergkwakker]], dee zie gans leve in 't water zit en daoveur zwumvleze heet die tot de tientöp doorloupe. [[Bounkwakkers]] höbbe grove op de tiene, die oppervlakvergroetend wèrke en daodoor [[adhesie]] aon 't boumoppervlak tot stand bringe.
De belaankriekste eigesjap vaan de pu bij väöl kwakkersoorte is 't springvermoge. Kwakkers (padde neet) kinne euver 't algemein mierder kiere hun eige liechaamslengde springe, mèt es oetsjeter de [[gestriepde rakètkwakker]], dee wel 50 kier zien eige lengde (5,5 cm) sprink. Euver 't algemein kinne groeter kwakkers vaan dezelfde soort absoluut gezeen hoeger, meh relatief gezeen lieger springe in verglieking mèt hun soortgenoete. Um dit te bereike zien de poetspiere vaan de bieste haos allemaol tot springspiere geëvolueerd. De spiere um te springe vörme neet minder es 17% vaan 't totaol liefsgewiech vaan 'ne kwakker.
=== Hoed ===
't Vel vaan väöl soorte is poreus um zoe zuurstof en water door te laote. 't Naodeil daovaan is evels tot de bieste door de hoed ouch weer väöl water kinne verlere. Soorte die väöl op 't land leve höbbe daoveur e waterdiech liegske op hun lief zitte. Ander kwakkersoorte zien nachbieste gewore um zoe aon et väöl verdamping te oontkoume.
De mieste soorte höbbe sjötkleure boemèt ze in hun natuurlek milieu neet opvalle. Miestal geit 't um greun en broen. Greun kwakkers kinne ziech beveurbeeld in 't [[watergreun]] verstoppe en brojn kwakkers in rottende blaojere. Veural 's nachs levende soorte zien miestal good gecamoufleerd. 'n Belaankrieke oetzundering zien de extreem giftege soorte, die fel kleure höbbe um potentieel aonvallers aof te sjrikke (zuug direk heioonder).
===Vergif===
Väöl kwakkers en padde zien gifteg. De maot boe-in kin enorm versjèlle. Sommege soorte höbbe gif wat veural klein bieste zal aofsjrikke. 't Vergif vaan aander soorte is ieder irriterend, of hallucinogeen. Väöl bieste die op kwakkers jaoge zien resistent gewore tege groete doses vergif; de soorte boe-op ze 't veurzeen höbbe kinne veur lui doedelek zien. Tot de giftegste soorte hure de [[pielgifkwakkers]] oet Midde- en Zuid-Amerika, mèt genoog vergif veur 't doeje vaan tientalle lui. Dees soorte zien bekind gewore door Indianestamme die hun piele mèt 't vergif vaan de bieste insmere.
=== Aosemholing en bloodsumloup ===
| |||