Kapiteel: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
KGeen bewerkingssamenvatting |
pleetsjes |
||
Tekslien 1:
{{Dialek|Valkebergs}}
[[Plaetje:LuukmodernIonischkapiteelwkped07.jpg|thumb|300px|Modern, op de Ionische orde geïnspireerd, kapiteel in [[Luuk]] ([[Belsj]])]]▼
{{wio}}
▲[[Plaetje:LuukmodernIonischkapiteelwkped07.jpg|thumb|
'n '''Kapiteel''' ies ‘t bovesjtök van 'ne '''zuul''' of 'ne [[pilaster]]. Dit ter versjteviging van de boveliègkende boewlaog. ’ne Zuul ies ‘ne verticale sjtäönder, onderverdeild in ’n basement (’t vootsjtök), de sjach (‘t verticaal gedeilte) en ’t kapiteel (‘t bovesjtök). Alle onderdeile höbbe hun eige, bie de tied en sjtiel aansjletend model en versering. Ouch 't kapiteel volg de gangbaar [[sjtielperiode|kunsmode]] van de tied.▼
▲'n '''Kapiteel''' ies ‘t bovesjtök van 'ne '''zuul''' of 'ne [[pilaster]]. Dit ter versjteviging van de boveliègkende boewlaog. ’ne Zuul ies ‘ne verticale sjtäönder, onderverdeild in ’n basement (’t vootsjtök), de sjach (‘t verticaal gedeilte) en ’t kapiteel (‘t bovesjtök). Alle onderdeile höbbe hun eige, bie de tied en sjtiel aansjletend model en versering. Ouch 't kapiteel volg de gangbaar [[sjtielperiode|kunsmode]] van de tied.
[[Plaetje:BerlienNeoCorintischwkped08.jpg|thumb|250px|Neo-Corintisch kapiteel, zule en pilastersj in [[Berlien]]]]
* [[Pilaster]]sj zin haufzule of driekwaartzule, die in moere verwèrk zin en gedeiltelik nao boete sjteke. Zie höbbe dezelfde kènmerke es de echte zule oet dezelfde tied.
Regel 18 ⟶ 19:
==Klassieke boewordes==
[[File:Classical_orders_from_the_Encyclopedie.png|thumb|Klassieke kapitele]]
Zule mèt kapitele were, aan de hand van hun constructiesysteem, onderverdeild in de volgende (belangriekste) 5 klassieke boewordes:
* de [[Griekeland|Griekse]] boeworde, mèt de Dorische, Ionische en * de [[ ===Griekse boeworde===
[[Plaetje:Hera-tempel - Dorisch kapiteel.jpg|thumb|250px|Dorische orde in Hera-tempel]]
====Dorische zuul en kapiteel====
De Dorische zuul ies ‘ne massieve, sjtoere zuul, zonder basement, meistal mèt ’n sjerp gegroefde of gecanneleerde sjach en mèt ’n onverseerd kapiteel. ’t Kapiteel ies van óndere bolvormig en plat tege ‘ne veerkentige bovekant (de abacus).
====Ionische zuul en kapiteel====
[[Plaetje:BerlienIonischkapiteelwkped.jpg|thumb|250px|Ionisch kapiteel in 't Pergamonmuseum in [[Berlien]] ]]
De Ionische zuul zuut ‘r elegant oet en sjteit op ’n basement. De sjach haet cannelures die deper liegke es die van de Dorische zuul en ze zint gesjeie door ’n plat boetebendsje. ‘t Kapiteel dreug 2 tegeneuvereinsjtaonde nao binne krollende volute. ’t Centrum van de krol weurt ’t oug geneump. Bovenop de volute liegk de abacus. ’t Basement besjteit oet twiè rón sjtein woavan de ondersjte groater ies es de bovenste mèt daotösje ’n oetholling.
Regel 40 ⟶ 44:
===Ander of aafgeleide kapitele===
====Romaans kapiteel====
Zule in [[Romaans]]e [[kèrk (geboew)|kèrke]], [[crypte]]s en [[kloaster]]sj höbbe neve onverseerde dobbelsjteinkapitele (zgn. teerlingkapiteel), ouch verseerde kapitele geïnspireerd op ’t composietkapiteel van de klassieke boewkuns en dan mèt toevoging van gesjtyleerde ranke van acanthusblaar en/of deer- en miensjfigure.
====Bundelpilere en kapitele in de gotiek====
In de [[Gotiek]] woorte bundelpilere toegepas, daobie woorte gladde zulle bie-eingeplaats zoadat ziech eine weuste pileer vörmde. Eder zuul koes op dees meneer ‘ne gewelfbaog of ruub óndersjteune zónder dat ’n kapiteel de verticale lien zou doorbreke. Kapitele in de gotiek lieke op ’t Corintisch model, meh mèt vriejer en rieker oetdrökking van blaar en blome. Dèks gepolychromeerd.
====Maaskapiteel====
[[Plaetje:Neroteremaaskapiteelwkped07.jpg|thumb|
In de periode van de [[Maasgotiek]] woort 't zgn. maaskapiteel gebruuk sjtaond op ‘ne gladde zuul. Dit kapiteel besjtóng meistal oet 'ne hokige [[helsjtein]], dae nao ónder toe rónd woort en verseerd mèt gebeeldhouwde, gesjtyleerde blaar. Dèks woorte die gedeiltelik gepolychromeerd.
| |||