Kesjteël: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
+dialek en opmaak en sp |
K Aanpassing aanvöllinge in 't Gelaens, ènnige typo's |
||
Tekslien 12:
'n '''Kesjteël''' is 'n versjterkte weuning van 'n, meistal adelike femilie of veur 'n kleine gróp (beveurbeeld ridders). Kesjteële woorte in de [[Middeleëuwe]] óntwikkeld es verdedigbare weuning. Aanvankelik besjtónd de versjterking allein mèr oet houte [[palissade]]s, later woorte sjteine moere gebruuk. 'n Kesjteël wirt ouch waal 'n [[börch (kesjteël)|börch]] geneump of in [[Groninge (provincie)|Groninge]] 'n [[Borg (opstal)|borg]], in [[Friesland]] 'n [[sjtins|sjtate of sjtins]], in [[Euverijssel]] en [[Drenthe]] 'n [[havezathe]], in [[Utrei (provincie)|Utrech]] 'n [[ridderhofsjtad]].
'n Kesjteël koosj 'ne versjterkte [[boerderie|haof]] zeen of 'n sjpeciaal geboewde constructie óm in tieje van gevaor nao toe te kènne
Mèt de introductie van 't [[bösjkroet]] en de [[artillerie]] verlore kesjteële hunne militaire beteikenis. Ze woorte dèks ómgeboewd tot [[lushaof|lushaove]] en [[boeteplaatsj]]e wo-in bie
Bie sómmige boewwerke is 't militaire aspec
== Kesjteëltypes ==
=== Ringwalbörch ===
'n Ringwalbörch is '
=== Donjon of woontaore ===
Tekslien 26:
=== Motte ===
'n [[Motte (heuvel)|Motte]] is 'ne kunsmatig opgewórpe heuvel wo-op 'n versjterking woort geboewd. De aarde veur de heuvel woort verkrege door 't oetgrave van 'n [[grach]] róndjóm de motte. Op de heuvel sjtóng meistal '
Nederlandse veurbeelde zint 't [['t Gebroaken Sjlot]] (of Sjlot Gribben) bie 't plaetske [[Grevors]] (Grubbenvorst) en 't motte-kesjteël in [[Kesjteël Keverberg|Kessel]] in Limburg, de [[Börch van Leide|Leidse Börch]] en 't [[Hoes Eese]].
'n Belsj veurbeeld is de imposante motte van Borcht in [[Grimberge]], die bewoond is gewaes
[[Aafbeilding:Himeji Castle The Keep Towers.jpg|right|thumb|250px| [[Kesjteël_Himeji|Himejikesjteël]] in Japan]]
Tekslien 39:
In Nederland höbbe paltse gesjtaon in [[Nijmege]] ([[de Valkhof]]), [[Utrech]] ([[Lofen]]) en in [[Zutphen]].
=== Heuëgdebörch ===
De
=== Concentrische börch ===
Regel 49 ⟶ 50:
=== Sjtadskesjteële en sjtadspalieze ===
'n Sjtadskesjteël of sjtadspalies kènt 'n adelike weuning in 'n sjtad zeen, bievoorbeeld de [[Markiezenhof]] in [[Bergen op Zoom]]. Mèr 't kènt ouch 'n verdedigbaar sjteine hoes of taore zeen die in 'n middeleëuwse sjtad 'ne plaatsjelike ridder of angesj gezag 'ne belangrieke persoon
Veurbeelde van dit saort sjtadskesjteële:
* in Nederland: [[Oudaen (Utrecht)|Huis Oudaen]] aan de [[Oudegracht (Utrecht)|Oudegracht]] in [[Utrecht (stad)|Utrecht]] en
* in Belsj: de hujige [[Rekenhof]] in Brussel waas destieds de residentie van de grave [[Arconati-Visconti]];
== Boewdeile van 'n kesjteël ==
Regel 61 ⟶ 62:
* [['t Gemaak]] ('t privaat of [[toilet]]) hink boete de kesjteëlmoer. De oetwerpsele van de gebruker koosjte zoa in de grach valle.
* 'ne [[kanteel]] of tinne: 'n óngerdeil van de verdedigingswerke. 't Is 'n rechopsjtaond, veerkantj of rechheukig sjtök van 'n [[borswering]], mèt eventueel 'n [[sjeetgaat]] in 't midde.
* De [[mezekouw]]: 'n oetbuuwke wo-oet veurwerpe en heite pek op aanvallers gegoajd
* De [[ridderzaal (kesjteël)|ridderzaal]], ouch waal groate zaal of feëszaal geneump.
* De [[grach|sjlotgrach]]: kesjteële ware dèks ómringd door 'n nate of
* De [[Taore (boewwerk)|taores]]: dees deende es oetkiekpos of ter verdediging, ze zint dèks op de heuk van ’t kesjteël aangebrach.
* De [[valbrök]] of [[ophaolbrök]] euver de sjlotgrach.
|