Hoescavia: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→‎Gedraag: aad artikel: spelling + grammair
aad artikel: spelling + grammair, "Remunjs" -> Mofers
Tekslien 11:
== De naam guinees vèrkske ==
{{dialeksec|Mofers}}
Cavia's zeen gein vèrkes en ze kómmekómmen onneetónneet oet [[Guinea]]. WromWoróm cavia's danden tochdóch es 'vèrkskes' waere betiteldj is neet zekerzieëker maarmeh dit haet waorsjienlik te make mit de piependje en knorrendje geluier die ze frequent make en mit de gedrongegedrónge lichaamsvorm. AngereAnger luuj zègke det 't kömp doordet cavia's ongeveeróngeveer es vèrkskes smake. In bekans iddereeder taalspraok kömp vèrke tröktrögk. 'Guinees' wuuertj volges sommige aafgeleidjaafgeliedj van 'ne guinea. Dit is 'nen ajeaaj Ingelse muntj van 21 sjèlling, wat in daedaen tied waal 'n vorstelik bedraag woor omóm zelfs veur 'n exotisch hoesdier te betale. AngereAnger luuj dinke det 'Guinees' aafkömp van '[[Guyana]]' (wie in [[Frans-Guyana]], 'ne buurlandj van [[Suriname]]) maarmeh daedie benaming waerdewoort nag neet gebroek wenne cavia ontdekóntdek waerdewoort; weer angereanger luuj wieze d'r opóp det sjieëpersjeper, van Zuud-[[Amerika]] trökreizendjtrögkreizendj, vaakdöks irsieës nao [[Guinea]] vore.
 
== Biologie ==
Cavia's zeen veur [[knaagdier|knaagdere]]e aan de grotegroeate kantj, ze waege tussetösse 500 en 1500 gram en waere 25 à 30 cm langlank. De wildjewilje vorm blief watget kleinerkleinder, tottoet 700 gram. Veur de meiste gedomesticeerdegedomesticeerdje dierebieëster geldj datdet ze grotergroeater zeen dénes hunhäör wildjewilje saortgenaotesaortgenoeate. Cavia's waere gemiddeldj une jaor of 5 aad, maximaal circa 8 jaarjaor. 't Zeen socialesociaal dierebieëster, die in 't wildj in gruupkes laeve besjtaondebestäöndje oet éinein mänkemenke, 'n aantal vruikesvröikes en de jongejónge.
 
 
== Fysiek ==
Dd'r wörtWuuertj gezag détdet cavia's weinigneet ech atletisch zeen: sjpringespringen en klömme geit zehäör neet zozoea gemékkelikgemekkelik aaf., Maarmeh sommige cavia's sjpringespringen en rennerènne waal door dedore kooi. 'ne Cavia dae van 'ne maeter hoogtehuuegdje oppeóppe grondjgróndj valtvèltj kin ernstig inwendiginwenjig [[letsel]] oplaopeóploupe. In 't wildj laeve cavia's oppeóppe [[graas]]vlaktevlakdje en sjlaopeslaope ze in hole die ze zelfzèlf make. Ouch nömme ze waal 'ns hole van angereanger derebieëster euver. Ze aeten in 't wildj veural [[graas]] en plantjaardigplantjaerdjig materiaal détdet veur de meiste angereanger dierebieëster moeiliklestig verteerbaarvertaerber is. Dit aete bevatbevatj weinig energie, zo détzoeadet cavia's 'ne grootgroeat deil van ded'n daag mottemótten aete. Ze producere dao doordaodoor ouch constant keutele. Cavia's zeen 't actiefstactiefs in de óchtendjochtendj- en aovöndjsjemeringaovendjsjemering. Ze höbbe door de plaatsing van hunhäör ougeöig 'ne good euverzich van hunhäör omgaevingómgaeving en van ded'n hemelhieëmel, omóm roofdiereroufdere en roofveugelroufveugel sjnelrasj opóp te merkemèrke, maarmer kinne neet zeen watwaat zich netzjuus ónger hunhäör naas bevindj: hunhäör aete vinje ze opóp de geur en opóp de tasttas. Es ze waere opgesjrikópgesjrik haje ze zich vaakdöks doodsjtildoeadstil omóm neet te waere opgemerkópgemèrk, maarmeh ze kinnekinnen ouch mit verrassendverrassendj grotegroeate sjnelheidsnelheid en lenigheid dekking zeuke. In 't wildj drinke cavia's heelhieël weinig; [[graas]] bevatbevatj genoggenóg vóch veur henhäör. HoëscaviaHoescavia's mottemótte waal altiejdömmer vers drinkwater tottoet hunhäör besjikking höbbe.
 
'ne Cavia haet tweetwieë sjniejtänjsnietenj baovebaoven en ónger. Hae haet ouch un'n [[diasteem]] (ruimteruumdje tussetösse sjniejtänjde snietenj en kieze) en achter in de bek veer kieze, links en rechtsrechs, baoven en ónger; in totaal 20 [[element]]e. Alle tänjtenj en kieze gruiegröie 't gansegans laeve door. Dao mitDaomit wörtwuuertj [[slietage]] van 't gebit door 't väöle knabbele gecompenseerdgecompenseerdj.
 
Mit de [[mins|miens]] en de [[chimpansee]] haet de cavia gemein détdet haet'r neet zien eige [[vitamine]] C kin make. De cavia motmót dit dus in zienzie voor kriege.
 
'ne Cavia kin in gevangesjap ongeveeróngeveer 4 tottoet 7 jaor aad waere. OetzonjerlikeOetzönjerlike gevalle van cavia's die euver de tééntieën jaor waere zeen echter bekindj. NetZjuus eswie biejbie anger hoësderehoesdere geldj détdet verderwiejer doorgefokdedoorgefókdje rasserasje gemiddeldgemiddeldj minder hogehoeag laeftiejderlaeftiejer bereike.
 
== Gedraag ==
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Hoescavia"