Diamaant: Versjèl tösje versies

Diamaant waoërt al dör [[Plinius d'r Owwere]] (23-79 nao [[Christus]]) geneumd. Diamaante werre in d'r 6de bies d'r 5de ieëw vör Christus in [[Europa]] bekènd. Oet dèzze tied sjtamt e aodgrieks broonze beeld mèt oonbewèrktdoonbewèrkde diamaante. Dit beeld bevindt zich allewiel in 't [[British Museum]] in [[Londe]]. Bies d'r 18de ieëw waoërte diamaante allèng in [[India]] (Golkonda) gewónne; hie kaome ooch de bekèndste historische sjtèng vandaan, zoewie d'r [[Koh-I-Noor]]. Dèzze diamaant waoërt 5000 jaor gelaeje gevoonde in de Godaveryreveer in 't zuide van India. Pas in 1714 waoërte in [[Brazilië]] en later ooch in [[Zuid-Afrika]] diamaante oontdèkt. Hieël väöl [[mythologie|mythes]] zeunt verboonde mèt diamaante en d'r edelsjtèè zów magische krachte ha. Diamaante waore 't symbool va riekdóm en ze zeunt in bekaans alle kroeënjuwele gebroekd. Väöl diamaante zeunt te vinge in sjatkamers en [[museum|museale]] collecties.

Diamaant is 'ne transparante [[kristal]] mèt 'ne [[braeëkingsindex]] van 2,417 en wert vöral in [[seerraod|juwele]] gebroekd. Öm d'r glaans en 't kleuresjpèl te vergruuëte wert d'r ruwe diamaantediamaant gesjlaeëpe en dat geet allèng mèt diamaantpoejer. Dit waoërt pas in d'r 14de ieëw oontdèkt en me sjlaeëp saer doe de diamaante in 't ''Ruuëskessjliepsel''. Pas in d'r 17de ieëw waoërt 't ''brilliaantsjliepsel'' oontdèkt, vermoedelek dör kardinaal [[Mazarin]]. In juwele wert dör 't, väöraaf grondig beraeëkend, sjliepe 't (zón)leech sjön gebraoëke en gereflecteerd. Dit verendert neet in d'r tied ömdat 't gepolieste glanzende óppervlak van d'r diamaantsjtèè neet mat wert dör de helde van 't materiaal.

Dör de extreem helde wert dimaantdiamaant gebroekd in de industrie, o.a. vör sliepe, baore, sjnieje en polieste.

[[Image:Diamantenvorkommen.png|thumb|left|250px|Leng mèt de groeëtegroeëtste diamaantwinning]]

Diamaante werre in grof reveerzaand voonde mae de mètste diamaante werre saer 1876 gedólve in de miene van Zuid-Afrika en vöral in d'r sjtrieéksjtrieëk roond [[Kimberley]] in de [[Kaapprovincie]]. Hie treft me de diamaante aan in de primair afzètting in ow [[krater]]piepe. Dès piepe zeunt gevöld mèt en'ne zachte sjtèè, ''bleu ground'', ooch wal ''kimberley'' geneumd, datdae besjteet oet broksjtökke van 'nne ultrabasische sjtee, peridotiet, dat is ömgezat töt serpetien en carbonate. In 't kimberliet trèft me blök eklogiet aan en in die blök vevindtbevindt zich d'r diamaant. Me nèmt aan dat d'r kimberliet-[[lava]] die blök van 'n hieël groeëte deepde mèt ömhoeëg geveurd haat in de kraterpiepe. Ooch kimberliet bevat diamaant en dat wiest d'r óp dat de blök óp groeëte deepde bie hoeëg temperature gevörmd zeunt. De kraterpiepe haant 'n middellien van wal 1200 m en de miene daoin zeunt 1000 m deep. In de ''Premier Mine'' haat me 100 miljoeën tón kimberliet gewónne, dat 5-6 tón diamaant haat ópgelieëverd.

Dit saoértsaoërt miene gèft 't ooch in Tanganyka in [[Siberië]], in Brazilië en in [[Arkansas]] in de [[VS]].

Diamaant wert ooch voonde in 't ''Sperrgebiet'' ten zuide van [[Lüderitz]] an de kust van [[Namibië]] en in 't aansjleetende kustgebied van [[Zuid-Afrika]]. In die gebiede keumt diamaant vör in 'n zandlaog enige meter oonder de oppervlakte. Dès gebiede zeunt gesjlaoëte vör eedereen dae dao niks te zeuke haat. E deel van de diamante sjpeult ooch wal de [[Atlantische Oceaan]] in en wert dao dör diamaantvisjers gewónne. Zie wèrke oonder licentie van [[De Beers]], 't groeët diamantbedrief dat bekaans 't waeltmonopolie óp diamaant haat, mae ooch leng van de vörmalige [[Sovjet-Unie]] zeunt 'n belangrieke diamaantproducaentdiamaantproducaente waoëre. 't Bedrief [[ALROSA]] oet de Russische deelrepubliek Sacha is 't twiede bedrief mèt 20% van de waeltproductie.

't Winne van diamaante in bepaalde dele van [[Afrika]] reupt allewiel [[ethiek|ethische]] bezjoeëre óp, ömdat d'r verkoop dör versjillende legers wert gebroekd öm hön krege mèt te financiere. Me kalt da van conflict- of [[blooddiamaant]]. RecentRecaent zeunt sjtappe oondernaome öm dit fenomeen taege te goeë getuge 't [[Kimberley-proces]] (geneumd nao de conferaentie in die Zuid-Afrikaanse sjtad). Aafgekald is dat diamaante nog allèng verhandeld maoge waeëre es ze 'n attest haant oeëoet bliekt dat ze óp 'n reguleer meneer gewónne zeunt, en dus neet in conflictzones. 't Proces sjteet helaas nog mer in de keendersjoon, ömdat de controle laestig is en ömdat regeringe - die mótte insjtoeë vör de attestering - noe zjuus in kreegstied mètstens gèngèng groeëte garantie vör betroewbaarheed beeje. Daobie sjteunt zoe'n groeëte bedrage óp 't sjpèl dat sjmoekel, corruptie en fraude hieël verlókkelek zeunt. In de toekoms zal de óplossing gezóch wellichtwellich liegke in e spectrografisch bewies van oorsjprong. An die technologie wert gewèrkd.