Romeins Riek: Versjèl tösje versies

Nao 'n aontal (groetendeil legendarische) keuninge woort de stad 'n [[Romeinse Rippebliek|rippebliek]] mèt 'n formidabel oorlogsmesjien en e good georganiseerd systeem vaan eenstellinge en wètte. In e paar iewe woort Italië vereinigd oonder Romeinse leiing. Dit gebäörde door boondgenootsjappe aon te gaon mèt buurvolke meh ouch door aggresieve oetbreiingsoorloge. Vaanoet Italië veroverde Rome 't gans gebeed vaan de [[Middellandse Zie]]. Iers waor [[Carthago]] aon de beurt. Vervolges woorte de [[hellenisme|hellenistische]] staote in 't ooste en zuid-oeste van de zie oonderworpe. Tegeliekertied kaom ouch Wès-Europa oonder Romeins gezag. 't Riek woort daordoor zoe groet dat de rippeblikeinse structure neet mie genog waore. D'r voond 'ne roerige euvergaank naornao e keizerriek plaots. [[Image:Statue-Augustus.jpg|thumb|left|Augustus, d'n ierste Romeinse keizer]] [[Julius Caesar]] en [[Gaius Iulius Caesar Octavianus (Augustus)|Augustus]] stiechte zoe e riek dat oonder keizer [[Trajanus]] zien groetste umvaank zouw berieke. 't Riekte toen vaan [[Sjotland]] tot aon [[Mauretanië]], vaandao tot aon de [[Soedan]], de [[Iraan|Iraanse]] hoegvlakte, via [[Georgië]], de [[Krim]], langs de [[Donau]] en [[Rien]] tot aon de Hollandse kus.

Door 't inorm gebeed dat 't Riek bestreek woort 't steeds lèstiger um dit es 'n einheidsstaot te besture. Veural umdat de versjèllende previncies oeteinlopende beheuftes en prebleme hadde die versjèllende aonpak nudig hadde. Roond 't jaor [[300]] woort daorum 't Riek bestuurlek verdeild in e [[Byzantijns Riek|Griekstaolig oostelek deil]] en [[Wès-Romeins Riek|Latienstaolig wèstelek deil]]. De bedoeling waor dat 't riek nao boete tow es 'n einheid zouw blieve functionere oonder ein inkel regering, meh intern en daan veural op militair-defensief, ikkenomisch en belèsting gebeed, zowwe de twie deil zoeväöl meugelek z'chzelf motte zien te verzörge. Nao verlöp vaan tied evelueerde dit systeem netuurlek tot 'n ''de facto'' verdeiling. In [[330]] woort door keizer [[Constantien de Groete]] ouch nog de hoofstad verplaotst vaan Rome naornao [[Byzantium]] in het ikkenomisch en militair belangriek oostelek deil. Byzantium woort umgedäöp tot ''Nova Roma'', meh waor al snel beter bekind es [[Constantinopel]]. In [[395]] waor 't riek defenitief oeteingevalle in e wèstelek en 'n oostelek deil. Constantinopel bleef de oonbetwiste hoofstad vaan 't oostelek deil meh in 't wèste wèsselde de hoofstad inkel kiere. Dit gaof ouch de oonzeker towstand in 't Wès-Romeinse Riek aan. Nao Rome woort achtereinvolges [[Milaan]], [[Trier]] en [[Ravenna]] hoofstad vaan 't [[Wès-Romeinse Riek]].