Slowaaks: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Xqbot (Euverlèk | biedrages)
K robot Erbij: yi:סלאוואקיש; cosmetische veranderingen
Tekslien 2:
{{misjmasj}}
{{dialeksec|Mestreechs}}
't <b>'''Slowaaks</b>''' is de inheimse taol vaan de rippebliek [[Slowakieë|Slowakije]] in Middel-[[Europa]]; ze weurt ouch in 't aonpalende gebeed gesproke. 't Is 'n Wes-Slavische taol die hendeg èng mèt 't [[Tsjechisch]] verwant is, op zoe hoeg niveau zèlfs tot vaan e dialek gesproke kin weure; doe kins de versjille vergelieke es Limburgs mit 't Nederlands. Politiek ligk dat evels (te) geveuleg. De versjèlle mèt 't Tsjechisch zien dat 't Slowaaks get conservatiever is: de Tsjechische klankveraanderinge heet 't neet doorgemaak. Toch zeen hiej oetzönjeringe in, 't Slowaaks kint geine vokatief mie, in tegestèlling tot 't Tsjechisch. Wie 't Tsjechisch heet ouch 't Slowaaks 'ne groete klaankinventair.
 
{{dialeksec|Remunjs}}
== Verspreiding ==
[[FilePlaetje:Vojvodina slovak map.png|thumb|Plaatse in Vojvodina wo Slowaaks 'n officieel taal is.]]
Hiej onger stuit 'n lies mit lenjer en 't aantal miense die (biejnao) edere daag Slowaaks sjpraeke:
*[[Slowakije]], ongeveer 5,4 miljoen
* [[VS | Verenigde Sjtaote]], ongeveer 850 000
*[[Tsjechië]], ongeveer 180 000
*[[Hongarije]], ongeveer 70 000
Tekslien 22:
<small>Bron: [http://sk.wikipedia.org/wiki/Sloven%C4%8Dina Slowaakse Wikipedia]</small>
 
== Gesjiedenis ==
't Slowaaks ontsjtong in de 10e eeuw nao de val van 't [[Groot-Moravische Riejk]]. 't Woor eeuwelang 'ne verzameling ongesjreve dialekte; schrieftale wore [[Latien]], [[Hongaars]], [[Duits]] en later ouch [[Tsjechisch]]. Nao innige poginge hiej toe in de 16e eeuw introduceerde [[Anton Bernolák]] in [[1787]] 'ne Slowaakse sjrieftaal, gebazeerd op westelikke dialekte. De huidige sjrieftaal waerde in de jaore [[1840]] gelanceerd door [[Ľudovít Štúr]] en is gebazeerd op 't centrale dialek.
 
== Klemtoon ==
De klemtoon in 't Slowaaks lèk in bao alle gevalle oppe irste lettergreep, alhoewel d'r nooit zo sterk is.
 
== Alfabet ==
't Slowaaks is 'n Slavische taal die 't Latiense alfabet gebroek. De meiste Slavische tale gebroeke 't Cyrillisch alfabet, alle West-Slavische tale (dus ouch Slowaaks) gebroeke 't Latiens alfabet. 't Slowaaks maak gebroek van väöle accente om klank verangering aan te tone. De caron (ˇ) biejveurbeeld zorgt d'r veur det d'r 'n j-echtige klank achter de letter kömp woor d'r op is geplek, veurbeeld: c (''ts'') č (''tsj'').
 
Tekslien 53:
In 't Slowaaks waere zelfstanjige naamwäörd vervoeg nao naamval, geslach en wieväölheid. Sommige zelfstanjige naamwäörd zeen onregelmaotig.
 
=== Mannelikke vervoeging ===
Mannelikke zelfstanjige naamwäörd waere ingedeilt nao laevend en laeveloos. 't Vraemdje hiej biej is det ''dub''(''eik''), dus 'n plant, biej laeveloos wörd ingedeilt, ditzelfdje geld ouch biej verkleinwäörd van diere.
 
==== Mannelikke vervoeging (laevend) ====
{| class="prettytable"
|Waord:
Tekslien 77:
|}
 
==== Mannelikke vervoeging (laeveloos) ====
{| class="prettytable"
|Waord:
Tekslien 98:
|}
 
=== Vrouwelikke vervoeging ===
{| class="prettytable"
|Waord:
Tekslien 121:
|}
 
=== Onzijdige vervoeging ===
{| class="prettytable"
|waord:
Tekslien 144:
|}
 
== Veurnaamwäörd ==
 
=== Perseunlikke veurnaamwäörd ===
Perseunlikke veurnaamwäörd waere vervoeg volges geslach, wieväölheid, persoon en naamval.
 
Tekslien 169:
|}
 
=== Aanwiezende veurnaamwäörd ===
De twee tabelle hiej onger bedude ''deze'' en ''dit''. Ze waere dus gebroek biej ongerwèrpe die kortbiej de spraeker zeen. ''Det'' en ''dae'' die slaon op ongerwèrpe die ver vanne spraeker aaf zeen waere aangeduud door -to achter 't aanwiezend veurnaamwaord te plekke. Veurbeeld: ''ten redaktor'' deze gebroeker, ''tento redaktor'' dae gebroeker.
 
==== Inkelvoud ====
{| class="prettytable"
|'''Naamval''' || '''mannelik''' || '''vrouwelik''' || '''onzijdig'''
Tekslien 189:
|}
 
==== Meervoud ====
{| class="prettytable"
|'''Naamval''' || '''mannelik''' || '''vrouwelik''' || '''onzijdig'''
Tekslien 206:
|}
 
=== Vraogende veurnaamwäörd ===
{| class="prettytable"
|Waord:
Tekslien 233:
*veur vrouwelikke wäörd: ''čia''
 
=== Onbepaolde veurnaamwäörd ===
In principe waere alle onbepaolde veurnaamwäörd vervoegd. In 't Slowaaks zeen duk wäörd aaf te leide van anger wäörd, es biej 't onbepaold veurnaamwaord 't geval is. ''Kto - niekto - nikto'' is zo'n veurbeeld, hiej onger sjtaon nog get veurbeelder.
 
Tekslien 259:
 
 
=== Bezittelikke veurnaamwäörd ===
't Bezittelik veurnaamwaord wörd vervoeg nao wieväölheid, geslach en naamval.
 
==== Mannelikke vervoeging ====
{| class="prettytable"
|Limburgs:
Tekslien 290:
|}
 
==== Vrouwelikke vervoeging ====
{| class="prettytable"
|Limburgs:
Tekslien 319:
 
 
==== Onzijdige vervoeging ====
{| class="prettytable"
|Limburgs:
Tekslien 352:
't Bezit kin onnoch geaccentueerd waere mit vlastný: ''Má svoj vlastný bicykel'' "Het haet 'ne eige fiets/Het haet zelf 'ne fiets". In 't Limburgs zou duk 't waord ''eige'' waere gebroek.
 
=== Betrèkkelikke veurnaamwäörd ===
Wae(m), wèlke en die zeen in 't Slowaaks ktorý, ktorá en ktoré. Ze waere verbaoge es 't biejvoeglik naamwaord. 't Kömp regelmaotig veur det me čo gebroek om op persone trök te sjlaon.
 
=== Wederkerende veurnaamwäörd ===
In 't Slowaakse wörd "zich" es ''sa'' vertaald.
 
Tekslien 375:
|}
 
=== Wederkerige veurnaamwäörd ===
't Slowaaks kint gén specifiek versjil tusse ''elkaar'', ''mekaar'' en 't wederkerend veurnaamwaord ''zich''. Deze drie wäörd waere allemaol es ''sa'' vertaald en ouch zo verbaoge, zee de tabel hiej baove.
 
== Biejvoeglik naamwaord ==
 
=== Inkelvoud ===
 
==== Mannelikke vervoeging ====
 
==== Vrouwelikke vervoeging ====
 
==== Onzijdige vervoeging ====
 
=== Meervoud ===
 
==== Mannelikke vervoeging ====
 
==== Vrouwelikke vervoeging ====
 
==== Onzijdige vervoeging ====
 
== Wèrkwäörd ==
Sommige wèrkwäörd es byt' (zeen) jest' (aete) en cestovat' (reize).
 
=== Taegeweurdige tiejd ===
{| class="prettytable"
!colspan="2" | Persoon
Tekslien 420:
|}
 
== Veurzètsels ==
't Vergt, net es biej alle anger grammatikale ongerdeile, nogal get kinnes op fatsoenlik met de veurzètsels omtegaon. Èlk veurzètsel in 't Slowaaks bringt 'n naamval mit. Dit is eigelik biej alle tale waal zo, maar omdet in 't Slowaaks de zzelfstanjig naamwäörd vervoeg motte waere nao naamval mosse weite wèlk veurzètsel wèlke naamval mit zich mit brink. In principe zeen d'r 38 veurzètsels in 't Slowaaks, mit oetzönjerig van [[complèkse veurzètsels]]. D'r zeen maar inkele veurzètsels die verangere nao geslach of meervoud. Sommige veurzètsels höbbe es veurwaarde det d'r 'n bepaalde richting of situatie aan gebonje is.
 
Tekslien 436:
D'r zeen ouch veurzètsels die neet (meer) 'ne specifieke naamval mit zich mit bringe es ''ked'že'' det ''aangezeen'' beteikend.
 
== Telwäörd ==
Es 't Limburgs en meiste anger tale wörd 't telwaord in 't Slowaaks verdeilt in Rangtelwaord en Hooftelwaord. Rangtelwäörd waere verbuug es biejvoeglikke naamwäörd, met oetzönjering van irste(''prvý''), tweede (''druhý'') en dèrde (''tretí'').
 
Tekslien 526:
Zee ouch: [[Telle in 't slavisch]]
 
== Extern links ==
*[http://korpus.juls.savba.sk Corpus van de Slowaakse taal]
*[http://www.learnslovak.com Slowaaks lere] ('''Ingels''')
*[http://sk.wikipedia.org/wiki/Hlavn%C3%A1_str%C3%A1nka Slowaakse Wikipedia] ('''Slowaaks''')
 
== Bronne ==
*[http://sk.wikipedia.org/wiki/Sloven%C4%8Dina Slowaakse Wikipedia]
*[http://nl.wikipedia.org/wiki/Slowaaks Nederlandse Wikipedia]
 
 
[[Categorie:Slavische tale]]
Regel 622 ⟶ 621:
[[uk:Словацька мова]]
[[vi:Tiếng Slovak]]
[[yi:סלאוואקיש]]
[[zea:Slowaoks]]
[[zh:斯洛伐克语]]
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Slowaaks"