Toemeleer: Versjèl tösje versies

{{dialek|Mestreechs}}

D'n '''toemeleer''' (''Tursiops truncatus'') is de meis algemeine en bekinde vertegewoordeger vaan de [[femilie (biologie)|femilie]] [[Dolfijne]]. Väöl wetensjappers besjouwe ze es twie soorte: dao zouw ouch nog de '''Indo-Pacifische toemeleer''' (''Tursiops adunctus'') zien; zien Atlantisch broor weurt daan ''toemeleer'' sensu stricto. Heer weurt algemein in alle [[gemateg klimaat|gemategde]], [[subtrope|subtropische]] en [[trope|tropische]] zieë en oceane gevoonde. De soort is neet bedreig en kin ouch in de natuur meujteloos standhawwe. Ziene bekindheid bij 't publiek daank heer aon zien [[intelligentie]], dee häöm in staot stèlt in [[dolfinarium|dolfinaria]] en tv-series (wie ''Flipper'') op te trejje.

 

Toemelere zien forse, meh gemeinlek slaanke bieste vaan twie tot veer meter. Hun gewiech is nogal variabel: vaan 150 tot 650 kg. De mennekes zien gewoenlek get langer en veural zwoerder. 't Bliek tot toemelere in kawwer en deper watere langer en dikker zien.

 

Toemelere leve in sjaole vaan e dozijn bieste. Dees sjaole zien permanent en vörme 't veurnaomste sociaal kader vaan 'nen toemeleer. De gemiddelden toemeleer zouw volges oonderzeuk naoventrint 100 ander toemelere kinne. Wie inkel ander dolfijnsoorte kint de toemeleer geluid es communicatiemiddel; 't liekent zoe wied oontwikkeld tot 't hei um 'n [[taol]] geit. Aander geluide weure gemaak es plaotsbestumming (natuurleke [[sonar]], wie ouch [[vleermuis]] dat höbbe) en speul (door sommege ''muziek'' geneump). Ze speule ouch dèks; soms make ze ziech daobij litteikes door mèt stein te kretse. D'n toemeleer is wel nao de [[mins]] de intelligentste [[diere|diersoort]] op [[Eerd]].

 

Toemelere vechte soms oonderein wienie de vès sjaars is. Ze zien serieel monogaam. De mennekes kinne competitie um de guns van de vruiwkes. Door hun stressvol leve weure de mennekes gemeinlek mer daarteg jaor aajd, de vruiwkes kinne wel veerteg weure.

 

Toemelere weure dèks in gevangesjap gehawwe, veur aon 't publiek hun kunste te laote zeen. Dao is 'n aw discussie of de diere wel of neet geëigend zien veur dat soort dinger. De bieste zouwe volges critici te wieneg ruimde höbbe en de truukskes die de bieste mote oetveure kinne ouch neet op hun sympathie rekene. Algemein dink me evels tot de toemelere, die zoe gere speule, 't speulelement wel kinne waardere, meh tot me ze in e hiel groet bassin mèt hiel väöl ander toemelere moot hawwe.

 

De bekindsten toemeleer oet de historie is [[Flipper]], vaan de gelieknaomege tv-serie. De [[marine]] vaan de [[Vereinegde Staote]] en vaan e paar ander len, zèt de bieste soms in veur missies.

<!--Dic mi, hoc cum sacrificio attamen aliquid tuae voluntatis reinveniam...?-->

 

{{Link FA|hr}}

{{Link FA|it}}

 

[[bg:Афала]]

[[ca:Dofí mular]]

[[cs:Delfín skákavý]]