Iezertied: Versjèl tösje versies

D'n '''iezertied''' ([[Iezertied in Europa]] vaan ca. 750 v. Chr. tot de Romeine nao de lage landen kaome - roond 't begin vaan us jaortèlling) is de periode in de [[prehistorie]] die volgde op de [[broonstied]]. De naom kump vaan het väöle gebruuk vaan [[iezer]] bij 't make vaan metale veurwerpe.

 

De ierste teikes vaan 't gebruuk vaan iezer kaome vaan 't [[Awwe Egypte]] en [[Soemer]], boe roond [[4000 v. Chr.]] klein dinger, wie speerpunte en verseringe gemaakt woorte vaan iezer dat gewonne woort oet [[meteoriet]]e. In 't derde millennium v. Chr. woorte ummer mie, oet iezererts gewonne, iezere veurwerpe gemaak in [[Anatolië]], [[Egypte]], [[Mesopotamië]] en de [[Indus vallei]]. 't Liek d'r evels op dat dees dinger oetslutend veur ceremonieel gebruuk waore, en iezer dus een zier deur metaal waor, deurder es goud. Sommige bronne suggerere dat iezer e beiproduk waor vaan koperproductie, en dat 't neet te make waor mèt de metallurgische kinnes vaan deen tied.

De ierste systematische productie en gebruuk vaan iezere veurwerpe versjeine vaanaof de [[14e iew v. Chr.]] bei de [[Hettiete]]. Tege [[1200 v. Chr.]] woort iezer oetgebreid gebruuk in het [[Midde-Oeste]], mèh 't doorde nog wel eve veurtot 't gebruuk vaan broons compleet vervaange waor.

 

Iezer heet diverse veurdeile tegeneuver broons:

*'t is sterker, dus beter gesjik veur wapes en gereidsjap

D'n iezertied is de jongste periode vaan de prehistorie en indig mèt de oetvinding vaan 't sjrif. De exacte periode vaan d'n iezertied is aofhenkelek vaan cultuur en plaots.

 

Typische eleminte oet d'n iezertied - die in minder maote of hielemaol neet veurkaome in de [[broonstied]] - zien:

*Breuk (vaan wol of linne, dèks geroet)

Kiek ouch bij [[Kelte]].

 

*[http://home.versatel.nl/postbus/index.html De broons- en iezertied in Nederland]

*[http://www.ru.nl/ahc/vg/html/vg000094.htm De broons- en iezertied in België]

[[Categorie:Prehistorie]]

 

[[vi:Thời đại đồ sắt]]

[[vls:Yzertyd]]

[[zh:铁器时代]]

[[zh-min-nan:Thih-khì Sî-tāi]]