Whisky: Versjèl tösje versies

'''Whisky''' is 'ne sterk [[alcohol]]ischen [[draank]] mèt 'n kopergouwe kläör dee zien orizjien vint in [[Sjotland]] en [[Ierland]] en door [[fermetatie]] en [[destillatie]] vaan [[giers]] en dao-opvolgenden opslaag in vaoter verkrege weurt. Whisky moot altied e paar jaor, volges de [[VK|Britse]] wèt drei jaor en einen daag, op 't vaat gelege höbbe veur whisky te kinne heite. Whisky

weurt zuver, mèt [[water]] of [[ieskluntsje]]s of mèt [[frisdrank]]e gedroonke.

De naom ''whisky'' kump vaan 't [[Sjots Gaelisch]]e ''uisge beatha'', "leveswater". Zoe'ne naom veur 'ne sterken draank vint me ouch bij [[eaux de vie]] in de [[Euregio Maas-Rien]] of 't [[Scandinavië|Scandinavisch]] ''[[akvavit]]''. Soms kint me d'n draank nog oonder deze naom, dèks in veringelsde spèllinge wie ''Usquebaugh''. De variant mèt ''e'', '''whiskey''', is de gebruukde spelling in Ierland en de [[Vereinegde Staote]], ''whisky'' weurt daan gemaak in Sjotland en [[Canada]]. 'ne [[Welsh]]e variant is '''wysgi'''.

 

D'n term ''Scotch Whisky'' is besjèrmp door de [[EU]] en maag allein veur in Sjotland geproduceerde whisky gebruuk weure (en dus neet veur whisky vaan örges aanders die wel perceis volges de Sjotse tradities gemaak weurt).

 

[[Aafbeilding:Whiskey barrels.jpg|left|thumb|Whisky op 't vaat]]

Whisky weurt gemaak volges e perces dat sterk aon de ierste twie fazes vaan [[beer]] deit dinke. De graonkorrele weure naomelek iers [[majte|gemajt]]: me bevochteg ze zoetot de kórrele zalle kieme tot ''[[gierstemaajt]]''. Tenao weure de maajtkórrele gedruug bove e [[törf]][[vuur]]ke; heivaan krijg de whisky ziene sterke [[rouk]]smaak. Dit hèt [[eeste]]. Daan kump de volgende fase: 't [[maisje]]. Heibij weure de kórrele geplet tot gruus, vermingk mèt water en me liet 't gehiel [[fermetere]]. De vleujstof dee daan oontsteit, de ''wash'' weurt drei kier gedestilleerd, tot 'r oetindelek veur 70% oet alcohol besteit. Daan weurt d'n draank, ''[[young spirit]]'', in houte vaoter [[lagering|gelagerd]] en nao temeenste drei jaor [[flesj|gebotteld]]. Sommege exclusief whisky's blieve tot tientalle jaore op 't vaat. Bij 't bottele heet d'n draank gemeinlik 40% alcohol.

 

 

Deze whisky weurt perceis wie bovestoon geproduceerd, allein oet maajt dus. Me verdeilt de single malt whisky in veer soorte, nao geografische indeiling, umtot de versjèllende gebejer versjèllende tradities höbbe. De soorte zien ''Highlands whisky'', ''[[Lowlands]] whisky'', ''[[Islay]] whisky'' en ''Campbeltown whisky''. De Highlands weure daan weer in versjèllende substreike verdeild. Single malt whisky is de sterkste vaan alle gangber soorte, en weurt veural door de Sjotte zelf gedroonke.

 

'''Vatted whisky''' is zuvere maltwhisky, meh samegestèld oet whisky's vaan versjèllende stoekerije.

Deze whisky weurt neet gerouk en neet hielemaol gemaajt meh op 'n sumpeler meneer gemaak. Daodoor heet 'r väöl minder smaak en deit mier aon [[wodka]] dinke. Grain whisky weurt weineg verkoch. Meistel weurt 't gemaak veur ''blended whisky''.

Blended whisky is wiedoet de meis gebrukeleke: dit is single malt whisky mèt [[neutral grain spirits]] of grain whisky dedoor. Doortot 't ander componint, dat euveregens minder sterk aonwezeg is, neet zoe'n oetgesproke smaak heet, is 't veur de meiste lui beter te drinke. Merke wie [[Loch Lomond (whisky)|Loch Lomond]], [[The Famous Grouse]] en [[Johnny Walker]] zien allemaol blended whisky's.

De kwistessens vaan Ierse whiskey is oeteraard tot 'r in Ierland gemaak weurt, meh de meiste Ierse whiskeys versjèlle ouch belaangriek vaan de Sjotse whisky's. Zoe weure ze gemeinlik neet bove e törfvuurke geëes, en in twie, neet drei kier gedestilleerd. Daodoor heet Ierse whiskey geine rouksmaak en weurt 't gewuunlik es mèlder ervare.

 

In Amerika bestoon ander tradities vaan whiskeystoeke. De bekinde ''bourbon''-whiskey weurt veur minstes 51% oet [[maïs]] gemaak en hoof mer twie jaor op vaat te ligke. ''Rye''-whiskey weurt neet oet maïs meh oet [[rogke]] gestoek. Dees soort smaak get sterker. ''Corn''-whiskey heet veur minstes 80% maïs es groondstof (vaandao de naom). In [[Tennessee]] stoek me 'ne whiskey dee veur minstes de helf oet maïs en minstes e vijfde oet rogke gestoek weurt.

 

Amerikaanse whiskey weurt gemeinlik mer eine kier gedestilleerd.

 

In Canada weurt meistal ''blended whisky'' gestoek, en wel gemeinlik oet rogke. Opmèrkelek is tot ouch 't touwvoge vaan draanke wie [[vröchtesap]] of [[vröchwien]] in klein kwantiteite touwgelaote weure. Canadese whisky liet ziech 't beste misje mèt ander draanke, umtot 't neet zoe'ne zwoere smaak achterliet.

 

In [[Grâce-Hollogne]], bie [[Luuk]] in [[Wallonië]] wert saer [[2004]] 'ne single malt whisky gedestileerd, ''the Belgian Owl''.

 

Ouch in ander len weurt whisky gemaak, veural in [[Japan]], boe me d'n draank al sinds de jaore twinteg kint. De dao gemaakde whisky is 'n zoe perceis meugeleke kopie vaan de Sjotse, meh vaan gooj kwaliteit.

 

== Externe leenk ==

*[http://www.belgianwhisky.com Website The Belgian Owl]

{{Link FA|sl}}

 

[[af:Whiskey]]

[[ca:Whisky]]

[[cs:Whisky]]

[[da:Whisky]]

[[de:Whisky]]