Kestieël Mofert: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
K +sjabloon:sjterartikel
De Seel (Euverlèk | biedrages)
KGeen bewerkingssamenvatting
Tekslien 5:
Net boete de kern van [[Mofert (stad)|Mofert]] ligke de ruïnes van '''Kestieël Mofert''', ouch bekindj es ''D’n Tômp'' of ''De Grauwert''. Eigelik wuuertj mit Grauwert einen tore in ’t biezönjer bedoeldj, mer de naam zuut me in ’t algemein veur ’t ganse kestieël.
 
’t Kestieël is róndj [[1260]] geboewdj in opdrach van [[Hendrik III van Gelder]], later bekindj es d’n [[Hieër van Mofert]]. Nao verboewinge, belegeringe, mer ouch door zelf aafbraeke is ’t kestieël langsaamlansaam vervalle toet ruïne.
 
D’n Tômp is vanaaf [[1961]] in bezit vanne Stichting Kestieël Mofert (Stichting Kasteel Montfort). Op ein van de moerreste oette middelieëwe haet me róndj [[1850]] ei achheukig jach-teureke geboewdj, det noe innen oorsprónkelikken stoat wurdjwuuert herstieldj.
 
==Gegaeves==
De aafmaetinge van d’nvannen Tômp zeen 50 biejbie 50 maeter. ’t Oppervlak mitj den 2500 veerkantje maeter. Daomit is ’t kestieël den ouch ’t grótste van [[Nederlandj]]. Es veurbeeldj haet ’t [[Muiderslot]] meh ei oppervlak van 1120 veerkantje maeter. Boete ’t oppervlak is ’t onnag ein van de meis geavanceerdje kestieële.
 
’t Gróndjplan is namelik neet gans veerkantj mer haet ’n ‘polygonaal’ vorm. De moer rondj-óm ’t kestieël haet knikke. Det is gedaon oet ougpuntj van verdediging. Daobiej is d’r eine tore (de Grauwert) mit een'n waal hieël aafwiekendje vorm: Aan eine kantj is d’r rondjróndj en aan d’n angere kantj haet d’r ‘ne’ne spitse puntj. Dit soartsaort boewtype nump me auchouch waal ‘tour-a-bec’ of op zie HollansHollands ‘snavelbektoren’.
 
D’n tore is daomit uniek veurre [[Benelux]]. Ouch dit is gedaon veurreveure verdediging. Dezen tore, de Grauwert[[Grawwert]], lik namelik naeve d’n oorsprónkeliken ingank en kós zoea projectiele aafketse.
 
==(Korte) Historie==
Tekslien 22:
[[Hendrik III van Gelder]] kreeg van zie broor [[Otto II van Gelder]] róndj 1259 de plaats Lin en ómgeaving gesjónke, dae ’t zelf eder in bezit haw gekrege. Op ei strategisch puntj leet Hendrik róndj [[1260]] ei kestieël boewe, op ’ne bestaondje zandjheuvel inne zómp. In daen tied woor d'n ómgaeving van Mofert ein en al zómp.
 
Me wètj neet gans zeker of d’r al ei bestaondj boewwerk op daen heuvel woor, maarmer ’t sjientj waal det d’r ongerónger angere netuurstein zeen gebroek van ’ne verdedigingstore waat mem’n in [[Mestreech]] gesloop haet. De boew van ’t kestieël zoezów rondjróndj [[1267]] zeen aafgerundj, en bestóng zoeaget gans oet netuurstein. ’t Kestieël kreeg de naam [[Mofert]] en gaondjewaeg kreeg ’t dörp dae naam ouch.
 
[[Hendrik van Gelder]] en [[Hieër van Mofert]], dae ouch [[prinsbisjop]] van [[Luuk]] woor, waerdjewaerdjen in [[1284]] tösse [[Lin]] en [[Mofert (stad)|Mofert]] door Lukenieëre mit ’ne knóts de kiebes ingehawwe. Det zoezów gebeurdj mótte zeen dun biejbie ’t dennebuske naeve de sjrót, oppe Staasjeswaeg waat noe toet Mofert behuuerdjbehuuertj. In zie testament woor vasgelag det [[Reinoud I van Gelder]], ziene naef, èrfgenaam woor.
 
[[Aafbeilding:Kasteel_Montfort_Grauwert.JPG|thumb|left|200px|De Grauwert]]
Tekslien 32:
===Reinoud II van Gelder 1320 – 1343===
 
D’n opvolger [[Reinoud II van Gelder]] haet ’ne gojen tied gadj. Hae trouwdje mit e zöster vanne Ingelse kuuening [[Eduard II van Ingelandj]]. Ziene status waerdje daomit van [[Graaf (titel)|Graaf]] verangerdj in [[Hèrtog]]. Omdèt de Ingelse in oorlog wore mit de Franse ([[Hóngerdjöärigen Oorlog]]) raakdje hae dao eigelik ouch biej betrochbetróch. Reinoud II speeldje den ouch döks 'n rol biej óngerhanjelinge tösse die twieë lenjerlenj.
 
In [[1342]] wuuert begós mit ’ne groeate verboewing op ’t Kestieël Mofert. Det haw deils te make det ’r dökker mit ziene gansen aanhang op ’t kestieël verbleef. Hiemit waerdje ouch ziene status weer verhuueg. Die verboewing haet mermeh twieë jaor gedoerdj, daoveur wore waal ’ne hauphoup luuj op ’t kestieël aan deane gang. Behalve natuurstein zeen d’rd’rs dit kieër hieël veul bakstein gebroek veur dees oetbreiingoetbreiïng.
 
In 1343 stórf Reinoud II van Gelder, wie me nag bezig woor mit dees verboewing.
Tekslien 40:
===Nao Reinoud II van Gelder 1343-1950===
 
In d’n tied nao Reinoud II van Gelder haet me ’t kestieël nag wiejer versterk. Vanaaf [[1500]] koom d’r ein [[veurburcht]] biejbie, de Bongeartshaof, waat me later de Veurhaof numpneump. De Veurhaof waat v’r noe kinne is waarsjienlik op de restante van die veurigevurge veurburcht geboewdj. Óm op ’t kestieël te kommekómme mós me doe twieë kieër een'n grach euver, via de veurburch.
 
Halverwaege de 16e ieëw koom ’t kenón. ’t Kestieël woor neet bestandj taenge zón aanvalle en waerdje versterk mit vèstingwirke om de bestaondje ringmoer haer. Op een teikening van [[Philippe Taisné]] oet [[1623]] zeen dees vèstingwirke nag te zeen. Op ei gegeave moment haw ’t kestieël gein milletair functie mieë. Vanaaf [[1685]] waere dees vèstingwirke gesloop, mer ouch de Grauwert en angere gedeiltes van ’t kestieël. ’t Woongedeilte hawwe ze laote staon es ambsweuning veur d’n [[drosserd]]. In d’n 18e ieëw koom ’t kestieël laeg te staon. Doe haet me ’t eigelik aafgebraoke om de stein veur reperasies aan anger geboewe te kinne gebroeke.
 
Nao ’nen tied kreeg [[Jan Willem Burghoff]] oet [[Remuunj]] in [[1837]] landj in eigedóm, wo d’n Tômp auchouch biejbie huuerdje. Ongevieër ’n tieën jaor later, róndj [[1850]], leet d’r op ei restant van ‘ne’ne tore ei achheukig jach-teureke boewe. ’t Sjientj det dit ei ontwèrp is van [[Pierre Cuypers]], de bekindje architec oet Remunj. Dit teureke is vanaaf [[1900]] behuuerlik kómme te vervalle. Doe is d’r eigelik nieks mieë oppen Tômp gebeurdj.
 
===1950 toet 2002===
 
Wie d’n Tômp in [[1953]] in eigedóm koom vanne Stichting Kestieël [[Valkeberg]] (Stichting Kasteel Valkenburg) waerdje begós mit de ieëste echte vorm van instandjhaajinginstandjhajing. De vreuger aafgegrave zandj omme ringmoer waerdje doe weer opgevuldj.
 
In [[1961]] weardje de Stichting Kestieël Mofert (Stichting Kasteel Montfort) de nuje eigenieër, waat utzie noe ouch nag is. Inne jaore ’70 vanne vurge ieëw haw me ónger angere de ringmoer opgehuueg en de tores, wo-onger de in slechte staot verkieërendje Witten Tore.
 
===Vanaaf 2002 toet noe===
 
In [[2002]] kreeg de stichting van ’t kestieël ei nuuj bestuur. ’t Jach-teureke woor in zónnen slechte staot det ‘r concrete planne woreworen omóm dit gans te herstèlle wie 't vreuger waas. Wie de teikeninge en alles vaerdig wore, is d’r in [[2005]] pas ech begosbegós aan de restaurasie hievanne. Ouch de twieë kelderkes waere daobiejdaobie betrochbetróch.
 
[[Plaetje:Castle,Ambt_Montfort_(Limburg_NL)101_0194.JPG|thumb|right|290px|]]
 
==D’n toekomstoekóms==
 
Ein van de doele vanne stichting is om miense bie ’t kestieël te betrèkke. In samewirking mit Stichting ’t Limburgs Landjsjap wuuert d’r in ’t jach-teureke ei bezeukercentrum ingerich. Daomit mót “ ’t Kestieël en zie landjsjap” centraal staon. Ouch waere d’r in samewirking mit de VVV Hèrkebós wanjel- en fietstochte, en róndjleidinge georganiseerdj.
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Kestieël_Mofert"