Ruumdevaart: Versjèl tösje versies

'''RuumdevaertRuumdevaart''' is 't transport vaan [[mins]]elui of ander intelligente wezes daan wel mesjiene door dees wezenswezes gemaak boete 't bereik vaan de eige [[planeet]], door de [[ruumde (astronomie)|ruumde]]. De mins kint sinssinds midde [[twintegste iew]] op beperkde sjaalsjaol ruumdevaertruumdevaart.

==Oonbemande ruumdevaertruumdevaart==

Nao inkel poginge lanceerde de [[USSR]] in [[1957]] de [[Spoetnik 1]], dee succesriek in 'nen baon um de Eerd gebrach woort. Dit waor 'n experimentexperimint. Later RössischeRussische missies stoordesjikde o.m. de ierste foto's vaan de achterzijachterkant vaan de [[Luna|maon]] nao de [[Eerd]] ([[Loena-projek]]) en verzamelde kosbarekosbaar informatie vaan [[Venus (planeet)|Venus]] ([[Venera-projek]]). De [[Mars-projek|RössischeRussische Marsmissies]] lökde gein vaan al.

De [[Vereinegde Staote]] begóste veurziechteg mèt 't [[Explorer-projek]], totwat veural binne de Eerdse atmosfeer bleef. LaoterLater brachte ze evels väöl weitesjappelek relevante projekte op gaank, wie 't [[Mariner-projek]] (nao [[MercuurMercurius (planeet)|MercuurMercurius]], [[Venus (planeet)|Venus]] en [[Mars (planeet)|Mars]]), 't [[Viking-projek]] (datwat landelandde op Mars) en 't [[Voyager-projek]] (laankslangs de boeteplanete vaan 't [[Zonnestèlsel]]).

Roontelum de Eerd brachte bei len väöl satelliete in umloup; in recènterrecenter jaore heet ouch [[Europa]] aon de oonbemande ruumdevaertruumdevaart mètgedoon.

==Bemande ruumdevaertruumdevaart==

Veer jaor nao de Spoetnik-missie lanceerde de RösseRusse [[Joeri Gagarin]] es ierste mins in de ruumde, wat succesriek verleep. Amerika had mier meujte e ruumdevaertprogramruumdevaartprogram op gaank te kriege, mer oeteindelek lökden 't in mer e paorpaar jaor, mèt 't [[Apollo-projek]], iers lui in e baon um de maon te kriege en later, vaanaof ''Apollo 11'', [[1969]], lui op de maon te laote loupe. [[Neil Armstrong]] woort d'n ierste mins op de maon.

Daonao zien planne aon bei kaantekante veur missies nao Mars gestrand in geldgebrek en ander prioriteite. Me concentreerde ziech mier op weitesjappelek wèrkwerk roontelum de Eerd. Totnogtouw woorte drei [[ruumdestaties]] veur dat doel in de ruumde gebouwd: [[Skylab]], [[Mir (ruumdestatie)|Mir]] en [[ISS]]. 't Lèste is 'n internationaal initiatief en is op 't memintmomint volop operationeel.

De [[BèlsjBelsj|Belzje]]e [[Dirk Frimout]] en [[Frank De Winne]] en de [[Nederland]]ers [[Lodewijk van den Berg]], [[Wubbo Ockels]] en [[André Kuipers]] höbbe eder ein ruumdevluchruumdevlöch gemaak.