Ella Fitzgerald: Versjèl tösje versies

'''Ella Fitzgerald''' ([[Newport News]] ([[Virginië]]), [[25 april]] [[1917]] - [[Beverly Hills]] ([[Californië]]), [[15 juni]] [[1996]]) is ein van de grootste [[jazz]]-zengeresse ooit. Zie wört den ouch 'The First Lady of Song' geneump en won derteen [[Grammy-awardsaward]]s. Häor [[zangsjtumme|sjtum]] haaj e groot bereik van drie [[octaaf|octave]], 'ne heldere klank, 'n dudelike oetsjpraok, en leende zich ouch good väor [[scatting]]. Fitzgerald kos boetegeweun good improvisere. De einige kritiek die me waal ens haet, is det häor zank zich eigelik neet leende väor 't get triestiger repertoire.

Ella Fitzgerald haaj 'n meujelike en erme jeug. Zie woor 't jaor väor häor grote doorbraok zelfs dakloos. Zie waerde aevel ontdek bie 'ne amateurwedsjtried in 't naojaor van 1934 in [[Harlem]], [[New York]]. Vervolgens noom Chick Webb häor in zien [[orkes]] op en zo vergaarde Fitzgerald häor roem. Mit Webb noom zie vanaaf 1935 väor Decca plate op, wovan häor bewirking van 't kinjerleedje 'A-Tisket, A-Tasket' een hit oplaeverde. Wie Webb in 1939 sjtorf waerde 't orkes omgeduip toet Ella Fitzgerald and her Famous Orchestra, mit maotig succes.

In 1941 besjloot de zengeres, die vrie jong en onervare woor väor 't leije van 'ne aojerwitse bigband dae langzaam oet de mode begos te rake, solo wiejer te gaon. Zie koos häor repertoire ummer minder oet [[swing]] en meer oet [[bebop]], 't letste veural doordet zie toerde mit de bereumde bebopper Dizzy Gillespie en de bekinde bandleijer Duke Ellington.

In 1955 sjpeelde zie ouch in 'ne film mit [[Peggy Lee]], Pete Kelly's Blues, en teikende vervolges bie Granz's Verve Records, wo zie häor bekinde songbooks mit meziek van onger angere [[Cole Porter]], [[George Gershwin]], Ira Gershwin, Harold Arlen en [[Duke Ellington]] opnoom. Allein 't letste album hievan is richtige jazz te neume. Häor carrière noom vanaaf 1956 'n vluch. Ella wirkde same mit oeteinloupende artieste wie [[Oscar Peterson]], Roy Eldridge, [[Count Basie]], Dave Brubeck, Nelson Riddle, Duke Ellington, Joe Williams en väol angere.

In 1963, 1964 en 1965 werkde Ella mit [[Roy Eldridge]] en 't Tommy Flanagan Trio, daona mit 't Duke Ellington Orkest, in de jaore 1965, 1966 en 1967. Ongertösje noom zie väol singles op, wovan Can't Buy Me Love 'ne hit waerde. Anger singles, wie I'm A Poached Egg en We Three, waerde neet zo'n succes.

In [[1972]] wört aan Ella's comeback in de jazzscene[[jazz]]scene gewirk. Dit wört de plaat Jazz at the Santa Monica Civic, mit [[Count Basie]] en [[Tommy Flanagan]]. Hienao teikent zie bie Norman Granz' nuuj label Pablo, wo zie van 1973 toet 1989 plate op oetbringk, wovan de veer mit Joe Pass, de twee mit Basie en 'n aantal liveoptraejes op 't Montreux Jazz Festival de beste zeen.

Fitzgerald begos vanaaf [[1970]] las te kriege van de gevolge van [[sokkerzeekdje]], die eerst resulteerde in blindjheid. Häor sjtum bleef toet begin jaore '80 good, mer vanaaf [[1984]] geit ze achteroet. Op häore letste plaat, mit de [[saxofoon|saxofonis]] dae haar ontdikde in [[1934]], [[Benny Carter]], is dit good te heure. Later, in [[1989]] of [[1990]], noom Fitzgerald nog 'ne plaat op, dae neet woort oetgebrach. Häor allerletste opname sjtamp oet 1991, wie ze väor de Japanse film Setting Sun de sountrack inzong. In laat 1992 maakde ze häor letste publieke optraejed. Wiewel ze in 1993 gevraag waerde väor e duet op 'n album van [[Frank Sinatra]] bleef ze hienao toesj wone in [[Beverly Hills]]. Door diabetes mellitus moesteninmoeste in 1993 beide ongerbein geamputeerd waere. In 1996 sjtorf ze aan de gevolge van de sokkerzeekdje.