Hannah Arendt
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Hannah Arendt (Hannover 14 oktober 1906 bis 4 december 1975, New York City) waor 'n Pruuse filosofe vaan Joedse komaof. Häör bekinds werk is On Revolution (Euver Rivvelutie). Zie nömde häörzelf liever geine polletieke filosoof en prizzenteerde ziechzelf in plaots daovaan es 'nen theoris in de polletieke weitesjappe. Toch weurt Arendt dèks mètgerekend es eine vaan de belaangriekste polletieke filosofe vaan d'n 20e iew. Arendt weurt ouch gezeen es eine vaan de groondligkers vaan de moderne polletikologie.
Arendt studeerde filosofie en theologie in Marburg in 1924. Zie waor 'n lierling vaan Martin Heidegger. Mèt häöm kraog zie bekans seffes 'n verhajding. 't Goof pas 'n echte breuk in 1933, wie Heidegger neet allein rektor vaan de universiteit woort mer ouch lid vaan de NSDAP. Zie verleet Pruses "mèt de benkelek geëxazjeerde dachte, noets mie get te make höbbe mèt ideeëhistorie". Toch bleef ze begeisterd mèt Heideggers filosofische bezejje: 't "in de wereld zien" es cruciaal conditie vaan 't minselek bestoon. Mach kump in häör positie, in de wereldlek tösseruimte die minse gemeinzaom verbint. 't Individu weurt dus neet los vaan zien umgeving gevörmp. Op force vaan Arendt geit dees aw dachte in 'ne spiereling mèt d'n entree vaan natuurweitesjappe: de achterhaold dachte tot de wereld maakbaar is en tot historie objektief en noodwendeg verlöp. Dees modern veroonderstèlling vervreemp 't minselek bestoon, zeet Arendt: historie is naomelek gegeve en contingent, dát zörg veur 't minseleke verhajdinge. In 1936 maak ze in Fraankriek kinnes mèt - toen 'ne kommenis - Heinrich Blücher, mèt wee zie later zaw trouwe. Via häöm begos zie Karl Marx, Vladimir Lenin en Leon Trotskiy te leze, discereerde ze mèt Blücher, Walter Benjamin en de pa vaan Daniel Marc Cohn-Bendit en begos zie zoe häör polletieke kinnes te vörme. Aongekomme in de VS sjokeerde zie gans 't land in 1960, wie zie ziech mèngde mèt de börgerrechtebeweginge vaan deen tied en in 't in 1961 door häör gesjreve verslaag vaan 't proces contra Adolf Eichmann. Zie waor toen al bekind veur häör Origins of Totalitarianism, boe-in zie Stalinisme vergeleek mèt Nazisme. Zie woort dao bekritiseerd um häör wieneg kinnes euver communisme, en zie begos daorum aon 'n studie vaan Marxisme in 1952. Dit rizzelteerde in 'n triologie: Human Condition (1958, euver de definitie vaan arbeid), Between Past and Future (1961, historiografische veroonderstèllinge vaan 't Marxisme) en On Revolution (1963, euver de rivvelutionair tredisie in Europa die oetindelek rizzelteerde in communistisch totalitarisme). Naotot Arendt hiemelde, woort zie begrave neve häöre maan, Blücher.
- Brón: Over revolutie, Hannah Arendt (Veurwoord, p. 9-21, door Ido de Haan, Neerlandstaoleg)