1980 - 1981 - 1982 - 1983 - 1984 - 1985 - 1986

1983 (MCMLXXXIII) waor e gewoen jaor wat begós op 'ne zaoterdag op de Gregoriaanse kalender.

Gebäörtenisse bewirk

jannewarie
  • 1 - In de Vlaamse faciliteitegemeinte Voere (Belsj), wirt de ómsjtreaje Franstalige José Happart geïnsjtalleerd es börgemeister. Happart weigert aevel Nederlands te leëre, wat in sjtried is mèt de Belsje gróndjwet.
  • 1 - De United States Department of Defense Advanced Research Projects Agency (ARPA) verangert häör nètwerkprotocol van NCP nao TCP/IP en markeert daomit 't begin van 't Internet zoa-es v'r dat noe kènne. 't Internetprotocol IP is ein aafsjpraak euver de meneer wo-op computernètwerke mètein communicere.
  • 8 - Eine groate opsjtand bruk oet in de beröchte Sing Sing-gevangenis in New York.
  • 19 - Klaus Barbie, ein nazikopsjtök wirt gearresteerd in Bolivia en oetgeleverd aan Frankriek
  • In jannewarie waere in Nederlandj de eësjte drie patiënte geregistreerd mèt AIDS.
fibberwarie
miert
  • 1 - introductie van de cd op de Nederlandse mert.
  • 1 - Oprichting EOE, de tangewoordige Beurs van Amsterdam, de AEX.
  • 21 - Lètste devaluatie van de Nederlandse göjje taengeneuver de Duutsje mark pès ze allebei op 1 jannewarie 1999 opgaon in de euro. De Duutsje mark sjtieg 5,5% t.o.v. 't EMS terwiel de sjtieging van de göjje mèr 3,5% is, zoadat d'r effectief ein devaluatie van óngeveër 2% is.
april
mei
juni
  • 23 - De gebaorte van de eësjte Belsje reageerbuusbaby in Leuven.
juli
  • 18 - Umsjtreeks 16.30 oer expledeert in ein leslokaal van de legerplaatsj biej Oldebroek, ein AP-23 mien. 't Óngeval vundj plaatsj ónger ein les "miene en valsjtrikke". Zös militaire, wo-ónger de insjtructeur, waere gedoad en tieën militaire rake gewóndj, wovan tweë ernstig. Eine daag later euverlied ein van de tweë ernstig gewónje militaire.
  • 21 - Op 't Vostoksjtation op de Antarctica wirt ein boetetemperatuur gemaete van -89,2 graad Celsius, de leëgste boetetemperatuur oats op aarde vasgesjtèld.
  • 24 - De Franse fitserenner Laurent Fignon wint ziene eësjte Runj van Frankriek.
augustus
september
oktober
  • 8 oktober - Simon Carmiggelt sjrief, eine daag nao ziene 70e verjaordaag, ziene lètste "Kronkel" in Het Parool.
  • 23 - Op 't hoofkerteer van de Amerikaanse mariniers biej 't vleegveldj van Beiroet wirt eine bómaansjlag gepleeg, wobiej 241 Amerikane waere gedoad. Tegeliekertied óntplof ein bóm biej 't Franse hoofketeer, wobiej 58 Franse waere gedoad.
  • 28 - Door ein technische fout biej 't opblaoze van de sjachtaore 3 van de Sjtaatsmien Emma waere ein aantal geboewe in de ómgaeving besjadigd.
  • 29 - In Den Haag vundj de groatste demonstratie oet de Nederlandse gesjiedenis plaatsj. Aan de demonstratie taenge 't plaatsje van kruusrakette in Nederlandj doon óngeveër 550.000 luuj mit.
  • 30 - De eësjte democratische verkezinge in Argentinië nao zeve jaor militaire bezètting.
november
december
  • 17 – Eine IRA-bómaansjlaag op 't Londense warehoes Harrods, wobiej zös luuj óm 't laeve kómme.
  • 17 - In de lètste wedsjtried van de kwalificatierunje veur 't EK voetbal 1984 wint Sjpanje mèt 12-1 (!) van Malta, net voldoende óm zich te plaatsje ten koste van Nederlandj. D'r gaon sjtömme op dat sjpelers van Malta zint ómgekoch.
zónger datum
  • Groate hóngersjnoad in Ethiopië ten gevolge van langdoerige dreuëgde. Tösje de tweë en veer miljoen luuj kómme óm. Waereldwied waere hölpacties op touw gezat.
  • Eësjte drök van de gidse van 't Pieterpad.

Nobelprieze bewirk

  • Natuurkunde:
    • Subrahmanyan Chandrasekhar "um zien theoretische studies nao de fysieke percesse vaan belaank bij de structuur en evolutie vaan stare."
    • William Alfred Fowler "um zien theoretische en experimenteel studies nao de kernreacties vaan belaank bij de vörming vaan de sjemische eleminte in 't universum."
  • Sjemie: Henry Taube "um zie werk euver de mechanismes vaan elektrone-euverdrachreacties, in 't bezunder in metaolcomplexe."
  • Geneeskunde: Barbara McClintock "um häör oontdèkking vaan mobiel genetische eleminte."
  • Literatuur: William Golding "um zien romans, die mèt de sjerpzinnegheid vaan realistische vertèlkuns en de diversiteit en universaliteit vaan mythes de mins zien gestèldheid in de wereld vaan vaandaog beleechte."
  • Vrei: Lech Wałęsa, "stiechter vaan Solidarność, veurvechter vaan minserechte."
  • Economie: Gérard Debreu "um 't incorporere vaan nui analytische methodes in de economische theorie en um zien rigoureus herformulering vaan de theorie vaan 't algemein evewiech."

Maan vaan 't Jaor bewirk

Ronald Reagan (twiede kier) en Joeri Andropov

Gebore bewirk

Gesjtorve bewirk

Meziek bewirk

Bès verkochde singles in Nederlandj:

  1. The Shorts - Comment Ça Va
  2. Irene Cara - Fame
  3. Billy Joel - Goodnight Saigon
  4. Doe Maar - Pa
  5. Nena - 99 Luftballons
  6. Stars On 45 - Proudly Presents The Star Sisters
  7. Michael Jackson - Beat It
  8. UB40 - Red Red Wine
  9. Lionel Richie - All Night Long (All Night)
  10. Culture Club - Karma Chameleon

Bès verkochde album in Nederlandj:

  1. Michael Jackson - Thriller

Literatuur bewirk

Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/w/index.php?title=1983&oldid=439841"