1944
1944 (MCMXLIV) waor e sjrikkeljaor wat begós op 'ne zaoterdag op de Gregoriaanse kalender.
Gebäörtenisse bewirk
- Ontstaon Gereformeerde Kèrk vriegemak oet de Gereformeerde Kèrk
- 1: Syrië en Libanon weure oonaofhenkelik.
- 4: Begin vaan Slaag bij de Monte Cassino.
- 14: De troepen vaan de USSR beginne offensieve bij Leningrad en Nizjnij-Novgorod.
- 20: Zwoer bombardemint vaan de Britse Royal Air Force op Berlien.
- 22: Begin vaan Operatie Shingle: Geallieerde invasie in Anzio, Italië.
- 27: 't Belag vaan Leningrad is nao twie jaor veurbij.
- 29: Slaag bij Cisterna.
- 30: De Vereinegde Staote beginne 'n invasie in de door Japan bezatte Marshall-eilen.
- 14: Anti-Japansen opstaand op Java.
- 17: Begin vaan de Slaag um Eniwetok.
- 20: Begin vaan de Big Week: e groet aontaol Amerikaanse lochaonvalle op Duitse doele.
- 1: Twie Amerikaanse slaagsjeper weure tot zinke gebrach.
- 1: Begin anti-fascistische staking in Noord-Italië.
- 18: Duitse armees bezètte Hongarije.
- 20: RAF-serzjant Nicholas Alkemade euverlif 'ne sproonk oet zie vleegmesjien vaan 4000 meter huugde.
- 9: Sebastopol weurt door de Sovjettroepe bevrijd.
- 12: De Krim weurt door de Sovjettroepe bevrijd.
- 18: Nao vief maond en 'n gesjatte 20.000 doeje weurt de Slaag bij de Monte Cassino beëindeg door de oortruiming door de Duitsers en de vereuvering door de Geallieerde.
- 18: Op las vaan Stalin weure de Krimtartare vaan de Krim gedeporteerd.
- 2: In Fraankriek weurt 'n veurluipege regering ingestèld.
- 4: De Duitse oonderzieboot U-505 weurt door de Amerikane buutgemaak.
- 5: De Geallieerde vereuvere Roeme.
- 6: De Slaag vaan Normandië begint mèt Operation Overlord, die bekind is koume te stoon es D-day, 'n invasie op de kös vaan Normandië door Amerikane, Britte en Canadeze, o.a. op Omaha Beach.
- 9: Stalin vèlt Finland binne.
- 13: De Duitse armee vèlt Ingeland aon mèt V1-rakètte.
- 15: Slaag bij Saipan.
- 17: Iesland, wat neet bezat is, verklaort ziech oonaofhenkelik vaan Denemarke.
- 22: Begin vaan Operatie Bagration, 'ne groetsjeepsen aonval vaan de Sovjetarmee op de Duitse Wehrmacht, die de lèste enorm klappe touwbringk.
- 26: Cherbourg weurt vereuverd door de Amerikane.
- 3: Minsk weurt bevrijd door 't Sovjetleger.
- 9: Caen weurt door de Britte en Amerikane vereuverd.
- 10: 't Sovjetleger trèk riechting de Baltische staote.
- 13: Vilnius weurt bevrijd.
- 20: Hitler euverlif 'nen aonslaag.
- 20: Amerikane lande op Goeam, begin vaan de Slaag um Goeam.
- 1: Begin vaan de relle in Warschau.
- 2: Törkije zeet de betrèkkinge mèt Duitsland op.
- 4: Anne Frank en häör femilie weure opgepak en nao KZ Westerbork aofgeveurd.
- 7: Bij IBM weurt d'n ierste computer oontwikkeld.
- 12: Florence weurt ingenómme.
- 12: 'n Pieplien weurt gelag tösse Groet-Brittannië en Frankriek (Operatie Pluto).
- 19: Opstaand in Paries.
- 23: In Roemenië weurt 'n nuie regering geïnstalleerd die ziech bij de Geallieerde aonslut.
- 24: De Geallieerde valle Paries in.
- 3: Brössel weurt bevrijd.
- 4: Antwerpe weurt bevrijd.
- 5: Döllen dinsdag: nao de snel bevrijing vaan Brössel en Antwerpe verwach me in gans Nederland de oonmiddelike euvergaaf vaan de Duitsers.
- 7: De Belzje regering kump trök oet ballingsjap.
- 8: Veur 't iers weurt Londe getroffe door 'n V2-rakèt.
- 9: Opstaand in Sofia.
- 11: De invasies vaanoet Normadië en vaanoet Zuid-Fraankriek vereinege ziech bij Dijon.
- 14: Mestreech weurt bevrijd.
- 17: Begin vaan Operatie Market Garden.
- 24: Deurne weurt bevrijd.
- 26: Operatie Market Garden weurt aofgebloze, noordelik Nederland blijf daodoor nog maond in Duitse hen.
- 2: In Putten veent 'r razzia plaots woebij 't groetste deil vaan de mennelike bevolking vermaord of gedeporteerd weurt.
- 5: Bove Frankriek sjete Canadese vlegers d'n ierste Duiste straoljäöger neer.
- 9: Churchill en Stalin treffe ziech in Moskou.
- 12: De Geallieerde lande bij Athene.
- 13: Riga weurt bevrijd.
- 14: Erwin Rommel pleeg suïcied.
- 20: Belgrado weurt door de Partizane oontzat.
- 21: Aoke vèlt es eerste Duitse stad.
- 25: Kirkenes weurt es ierste Noorse stad bevrijd.
- 12: De Rippebliek Oos-Toerkestan weurt oetgerope.
- 24: Amerikaans bombardemint op Tokio.
- 29: Albanië weurt bevrijd.
- 16: Duitsland zèt 't Ardenneoffensief in.
- 24: 't Ardenne-offensief bereik Celles.
- 26: Bij Bastenaoke lök 't de Geallieerde de Duitsers te were.
- 31: Hongarije verklaort Duitsland d'n oorlog.
Nobelprieze bewirk
- Natuurkunde: Isidor Isaac Rabi "um zien resonantiemethode veur 't vaslègke vaan de magnetische eigesjappe vaan atoomkerne."
- Sjemie: Otto Hahn "um zien oontdèkking vaan de splieting vaan zwoer kerne."
- Geneeskunde: Joseph Erlanger en Herbert Spencer Gasser "um hun oontdèkkinge umtrint de hendeg gedifferentieerde functies vaan inkel zenuwvezele."
- Literatuur: Johannes Vilhelm Jensen "um de zeldzaom krach en vröchbaarheid vaan zien poëtische verbeelding die 'n brei intellectueel nuisjieregheid mèt 'n gedörfde, fris creatieve stijl vereineg."
- Vrei: Roed Kruus "um 't gruuts werk wat in d'n oorlog in naom vaan de minsheid heet verriech."
Maan vaan 't Jaor bewirk
Gebore bewirk
- januari
- 1: Umar Hasan Ahmad al-Bashir, Soedanese president
- 6: Rolf M. Zinkernagel, Zwitserse nobelprieswinner (geneeskunde)
- 12: Joe Frasier, Amerikaanse bokser
- 17: Pieter Zeelen, Nederlandjs-Limbörgse zenger en gitaris (gestorve 2019)
- 18: Relus ter Beek, Nederlandse politicus
- 18: Paul Keating, Australische politicus
- 23: Rutger Hauer, Nederlandsen acteur
- 24: Neil Diamond, Amerikaanse zenger
- 27: Mairead Corrigan, Noord-Ierse nobelprieswinner (vrei)
- 27: Nick Mason, drummer vaan Pink Floyd
- 29: Pauline van der Wildt, Nederlandse zwumster
- februari
- 2: Geoffry Hughes, Britsen acteur
- 5: Al Kooper, Amerikaanse musicus
- 7: Berend-Jan van Voorst tot Voorst, Nederlandse politicus, ex-gouvernäör vaan Nederlands Limburg
- 13: Gaston van Erven, Nederlandsen acteur (gestorve 2019)
- 13: Jerry Springer, Amerikaanse tv-prizzentaotor
- 15: Tineke Netelenbos, Nederlandse politica
- 20: Willem van Hanegem, Nederlandse vootballer en vootbaltrainer
- 22: Tom Okker, Nederlandse tennisser
- 23: Florian Fricke, Duitse musicus
- 26: Corrie Winkel, Nederlandse zwumster
- 28: Sepp Maier, Duitse vootballer
- miert
- 1: Roger Daltrey, Britse popzenger (The Who)
- 3: Rita Hovink, Nederlandse populair zengeres
- 6: Kiri Te Kanawa, Nui-Zielandse operazengeres
- 7: Townes van Zandt, Amerikaanse zenger/songsjriever
- 26: Diana Ross, Amerikaanse popzengers (in The Supremes en solo)
- 30: Gerrit Komrij, Nederlandsen diechter
- aprèl
- 4: Magda Aelvoet, Vlaomse politica
- 7: Gerhard Schröder, Duitse politicus
- 22: Steve Fossett, Amerikaanse ballonveurder
- 28: Jean-Claude van Cauwenberghe, Waalse politicus
- mei
- 1: Rita Coolidge, Amerikaanse countryzengeres
- 14: George Lucas, Amerikaanse regisseur
- 20: Joe Cocker, Britse zenger
- 20: Boudewijn de Groot, Nederlandse zenger
- 23: John Newcombe, Australische tennisser
- 26: Erica Terpstra, Nederlandse zwumster en politica
- 28: Rudy Giuliani, Amerikaanse politicus
- juni
- 2: Willem Ouweneel, Nederlandse weitesjapper en filosoof
- 4: Michelle Phillips, Amerikaanse popzengeres (The Mamas and the Papas)
- 11: Barry Stevens, Nederlandse choreograaf
- 27: Patrick Sercu, Belzje fietsrenner (gestorve 2019)
- juli
- 6: Bernhard Schlink, Duitse sjriever
- 13: Ernő Rubik, Hongaarsen oetvinder
- 27: Philip Freriks, Nederlandse journalis en nuitslezer
- augustus
- 1: Elske ter Veld, Nederlandse politica
- 9: Gerrit Jan Wolffensperger, Nederlandse politicus
- 27: Jan Bols, Nederlandse sjaatserijer
- 30: Freek de Jonge, Nederlandse cabaretier
- september
- 1: Leonard Slatkin, Amerikaansen dirrigent
- 16: Tomas Ross, Nederlandse sjriever en journalis
- 16: Ard Schenk, Nederlandse sjaatserijer
- 25: Michael Douglas, Amerikaansen acteur
- 30: Eduard Bomhoff, Nederlandsen econoom, columnis en politicus
- oktober
- 3: Pierre Deligne, Belzje mathematicien
- 5: Benk Korthals, Nederlandse politicus
- 9: John Entwistle, bassis vaan The Who
- 15: David Trimble, Noord-Iersen activis, nobelprieswinner (vrei)
- 25: Jon Anderson, Britse zenger (Yes)
- november
- 1: Keith Emerson, toetsenis vaan Emerson, Lake & Palmer
- 4: Willem Breuker, Nederlandse jazz-musicus
- 17: Danny DeVito, Amerikaansen acteur
- 17: Rem Koolhaas, Nederlandsen arsjitek
- 24: Jules Deelder, Nederlandsen diechter
- 25: Maarten 't Hart, Nederlandse sjriever
- december
- 2: Imbrahim Rugova, Kosovaarse politicus
- 5: Jeroen Krabbé, Nederlandsen acteur en rezjisseur
- 23: Wesley Clark, Amerikaanse generaol
Gestörve bewirk
- januari
- 20: Edvard Munch, Noorse sjèlder
- februari
- 1: Piet Mondriaan, Nederlandse sjèlder
- miert
- 24: Simon de Vries, Nederlandse rabbien
- aprèl
- mei
- 30: Marinus Adrianus Koekoek, Nederlandse kunsteneer
- juni
- 10: Gerrit Jan van der Veen, Nederlandse verzètsheld
- juli
- 21: Graaf Claus von Stauffenberg, Duitse verzètsheld
- 31: Antoine de Saint-Exupéry, Franse sjriever
- augustus
- 10: Willem Santema, Nederlandse verzètsheld
- 12: Suzanne Spaak, Belzje verzètsheldin
- september
- 18: Hendrikus Colijn, Nederlandse politicus
- oktober
- 21: Hilma af Klint, Zweedse sjèlderes (81)
- 24: Louis Renault, Fransen otobouwer
- november
- 5: Alexis Carrel, Franse weitesjapper, nobelprieswinner (geneeskunde)
- december
- 13: Wassily Kandinsky, Russische sjèlder