Sjlaag bie Woeringe

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Fragmaent van e monumaent in Düsseldorf dat de bruutheed van d'r sjlaag uitbeeldt.

D'r Sjlaag bie Woeringe vón plaatsj óp 5 juni 1288 en waor 't èng van d'r Limburgse Successieoorlog. Woeringe (Duutsj: Worringen), liekt noe in Duutsjland en is allewiel e sjtadsdèèl va Kölle.

Oorzake

Wie Hertog Jan I va Brabant an 't beweend kieëm broke saer lang wer vijandelekhede oet tössje 't Brabant en 't Graafsjap Gelre. D'r Gelderse graaf Otto II reep de hulp in van de sjtad Kölle öm óp te trèkke taege de Brabanders.

Otto's zoon Reinoud I (1271-1326) trówde mèt Irmgard va Limburg, d'r erfgenaam van hertog Walram IV va Limburg. Nao d'r doeëd van Walram erfde 't echpaar Limburg mae ze blaeve keenderloos. Jan I makde nao hunne doeëd aansjpraak óp 't Hertogdom Limburg öm Gelre's oetbreiding taege te goeë. In 1283 kieëm 't töt e gevech tössje Gelre en Brabant. Frappaant hiebie is, dat Jan I saer 1273 gehuwd is mèt Margaretha van Dampierre, dochter van Gwijde van Dampierre. Gwijde zal nao 't överlijde van Margaretha's moder, Mathilda van Bettune van Dendermonde hertrówwe mèt Isabella van Luxemburg, die 'm ooch 'n dochter Margaretha baart. Ze wert Margaretha van Vlaandere geneumd. Dis Margaretha is de twiede echtgenote van Reinoud I van Gelre. De twieë kaemphane Jan I en Reinoud I sjteunt dus ooch es haof-zjwaogere taegenöver èè.

De vijandelekhede blaeve 'n aantal jaor dore bies óp 5 juni 1288 d'r daglange sjlaag bie Woeringe oetbrook.

D'r sjlaag

An de èng ziej sjtónge de troepe van Jan I mèt 1500 ridders, gesjteund dör Arnold V van Loon en burgers van de vriej riekssjtad Kölle. Taegenöver hen sjtónge de troepe van de Luxemburgers, Gelderse, d'r aartsbissjup va Kölle, Siegfried van Westerburg, en Limburgers met 2200 ridders. Hendrik VI van Luxemburg sjneuvelde in d'r sjtried.

Gevolge

Brabant wón d'r sjlaag oeëdör Limburg bie Brabant waoërt gevoegd wat vief ieëwe zoe zów blieve. D'r hertog va Brabant waoërt hiedör ènge van de machtigste mansluuj van 't Nederrien-gebied.

Brabant verluust mer zoe'n 40 ridders taege zoe'n 1100 an Gelderse ziej. 'n Aantekening in d'r missaal van de kèrk va Woeringe hèlt 't óp 2400 doeëje.

Naowèrkinge

D'r gevange graaf Reinoud I van Gelre wert nao Leuve geveurd oeë e good wert behandeld; e is per sjlot van raeëkening väöl gaeld waeërd. De bondgenote van Reinoud I werren versjillend behandeld.

Graaf Adolf van Nassau wert dör hertog Jan I zoonder losgaeld vriegelaote vör ziene tiedens d'r sjlaag betoeëde mood. Dis geste zal de hertog gèng weendèjjer liegke es Adolf in 1292 töt Rooms-köning wert gekaoze.

Hieër Walram va Valkeberg wegert hertog Jan I te erkenne es d'r hertog van Limburg. Hiedör wert in augustus 1288 zie kasjtieël va Valkeberg belegerd. Hieer Walram 'd'r Rosse' oontsjnapt via geheim geng, die nog ömmer zeunt te vinge in de Fluwelegrot in Valkeberg. 't Zów later tössje de twieëë hieëre waal wer good kaome. De burcht va Woeringen wert nog 'n waeëk laank belegerd, oeënao ooch dis vèlt en de bevolking oetgemoord wert.

D'r aartsbissjup van Kölle keumt minder gemekkelek d'r vanaaf. Es gevangene van graaf Adolf V van Berg mót d'r aartsbissjup zieng zjoeër wapeoetrusting en d'r helm, oeëin e bie Woeringe haar gevóchte, anèè-haowe-aa drage. E is e jaor laank d'r gevangen van d'r graaf van Berg. Naodat d'r aartsbissjup vör 'n groeëte sóm gaeld is vriegególle löt e graaf Adolf gevange naeme. Vervólges wert d'r graaf naksj mèt honning besjmaerd ópgehange in 'n iezere ków, es attractie vör bieje en vlege. D'r rieke graaf beejt e driejdubbel lósgaeld aan, mae d'r aartsbissjup gèèt neet d'r óp in. D'r wraak van d'r aartsbissjup is figuurlek en lètterlek zeut.

Pas in 1289 keumt d'r e èng an d'r ópvólgingssjtried roond Limburg. Jan I van Brabant keumt dan dör bemiddeling van d'r Franse köning in 't bezit van Limburg. Dizze kreeg wert dus oeteindelek zoonder wieër wapegekletter gewónne dör d'r hertog va Brabant.

Dialectologie

In de dialectologie wert d'r Sjlaag bie Woeringe en de Brabantse överwinning bezieë es 't momaent dat de Limburgse dialecte zich óp 't Brabants gónge richte en neet mie óp 't Rienlands.