Sjoele (sjpel)

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Gelaens. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

'ne Sjoelbak

Sjoele is ein Nederlandjs gezelsjapssjpel dat allewiel ouch es ’n erkènde sjport wirt bedreve.

Etymologie

Sjoele is Fries veur sjuve.

't Sjpelmaterjaal

't Sjpelmaterjaal mót in euvereinsjtömming zeen mèt ’t reglemènt vasgelag door door de sjoelbóndj.
De sjoelbak, meistal gemaak oet beukehout, haet ein lengde van 2000 mm, ein breide van 410 mm en ein heuëgde van 63 mm en is samegesjtèld oet de volgende houte óngerdeile:

1. De aafzètbalk
2. Boajem
3. Ziejwenj
4. Paortebalk
5. Tösjewenj
6. Achterwandj

De sjoelsjief, gemaak van beukehout haet eine diamaeter van 52 mm, biej ein dikde van 13mm. De gliejvlakke zint hol gemaak. ’t Gewich is 20 ±3 gram.

In de paortebalk zint, regelmaotig verdeild euver de lengde, veer äöpeninge van 60 mm breid en 17 mm haog, gepositioneerd aan de kantj wo hae de bakbaojem raak, zie Figuur 2 Aan de veurkantj van de paortebalk zint baove jeder äöpening ein indicatie aangebrach die de waerde van de paort aangaeve. Van lènkd nao rechs is dat 2-3-4-1. Dees indicatie wirt meistal aangegaeve mèt rónj köp van in de paortebalk gesjage kopere naegel, sóms ouch waal mèt ciefers.

De bedoeling van 't sjpel is de sjieve al sjuvend euver de boajem van de bak, ónger de aafzètbalk door, door de paorte te goaje. Jedere deilnummer begint mèt 30 sjieve.
De aafzètbalk markeert de grens tösje 't werpgedeilte en 't middelsjte deil, wo de sjieve allein door anger sjieve bewaoge maoge waere. Sjieve die trukketsje tot in 't werpgedeilte maoge neet opnuuj waere gesjpeeld.

Es alle sjieve zint gegoajd, waere de sjieve die neet in door ein van de paorte zint gegaon weer trukgehaold. Dees zint dan veur de tweëde beurt, en nao de tweëde beurt waere nog èns de sjieve die neet in door ein van de paorte zint gegaon trukgehaold veur de derde goajbeurt. Nao drie beurte waere de puntje getèld. Veur 't bepaole of eine sjtein waal of neet in ein van de veer vakke is gèldj officiëele dat deze in zien geheël de äöpening mót zeen gepasseerd. In twiefelgevalle deent de jury ein rech aafsjluutletje taenge de veurkantj van de paortebalk te sjuve, bewaeg hiebiej de sjief dan is dees neet in 't vak. In de hoeselikke krink wirt mèt deze regel dèks gesjoemeld.

'n Sjief die ónger ’t sjpel sjuuns of gans op eine anger sjief terech kump, wirt bok geneump en maog officieel neet opnuuj gesjpeeld waere. Dat gèldj ouch veur ein sjief die vanoet 't middegedeilte of vanoet de veer vakke abusievelik boete de bak terech kump. Ein sjief die euver de paortebalk heen in ein van de veer vakke geraak, wirt door de jury direk oet 't sjpel genómme. Boete officiëel wedsjtrieje wirt van dees lètste regels dèks aafgeweke.

't Sjpel wirt meistal in hoeselikke krink es gezelsjapssjel gesjeeld, mer ouch op braderieë, wobiej dèkser óm eine extra daagpries veur de hoagste score van de daag wirt gesjtreje. De officiële sjoelsjport is allewiel beheuërlik in opkóms.

Puntjetèlling

• Jeder paort haet ein anger puntewaerde en is aangegaeve baove de paorte. Aan de boetekantj zitte de 1 en de 2, in 't midde de 3 en de 4. Es me in jeder vak achter de paortebalk ein sjief haet gegoajd, dan is die combinatie ’t döbbele waerd, namelik 20 puntje in plaatsj van de gebrukelikke 10. Zitte in jeder vak 2 sjieve dan zint ’t totaal aantal punt 40 enz. De eventueel euvergebleve sjieve vertaengewoordige allein mer de ènkele waerde van de paort wo ze achter ligke. Mèt de 30 sjieve wo jedere sjpeler mèt sjpelt kènne 148 puntje waere behaold, dat wilt zègke 7 combinaties van 4 sjieve van jeder 20 puntje + 2 sjieve × 4 puntje.
• Baove op dees maximale score van 148 puntje kent nog eine bonus van maximaal 8 puntje waere behaold in ’t geval de sjpeler de score van 148 puntje behaold haef in ein óngerbeurt. In dat geval kriet de sjpeler tweë keër ein sjief truk. Is de 148 behaold in tweë óngerbeurte, dan kriet de sjpeler eine keër ein sjief truk. De sjief wirt gesjpeeld wonao opnuuj wirt gesjtapeld. In geval de sjief tweë keër truk mót waere gegaeve, wirt diezelfde sjief nog èns gesjpeeld. Allein 't resultaat van de gesjpeelde sjief in de eësjte en, in geval van toepassing, tweëde keër tèlt. 't Aantal behaolde bonuspuntje wirt beraekend volges baovesjtaonde puntjetèlling, maximaal kènt dus tweë keër 4 bonuspuntje waere behaold. De oetentelikke score is de som van de behaolde puntje en bonuspuntje. Veurbeelde:

1. 'ne Sjpeler haet 148 puntje gescoord in tweë óngerbeurte. Hae kriet noe nog ein sjief truk, die hae in vak 2 goajt. De sjpeler haet noe 148 + 2 = 150 puntje behaold.
2. 'ne Sjpeler haet 148 puntje gescoord in ein óngerbeurt. Hae kriet noe nog tweë keër ein sjief truk. De eësjte keër goajt hae dees in vak 4, de tweëde keër in vak 1. De sjpeler haet noe 148+4+1=153 puntje gescoord. 't Absolute maximum is dus 148 + 4 + 4 = 156.

In geval 'ne sjpeler de sjoelsjieve veural in de 1-puntjsgleuf sjuuf is d'r sjprake van Aendjes vore.

Sjoelsjport

't Sjpel wirt allewiel ummer meë es sjport gezeen. D'r waere diverse officiële wedsjtrieje gesjpeeld ónger de vlag van de Algemeine Nederlandjse Sjoelbóndj (ANS) (aangesjlaote biej 't NOC*NSF), zoaes veurrunjes per aafdeiling veur plaatsjing van 't NK, wedsjtrieje veur de Nederlandjse Baeker, de Nederlandjse Kampioensjappe en Interlandwedsjtrieje. In april 2008 is veur 't eësj in 30 jaor weer ein waereldkampioensjapstoernoaj gehawte. In 2001 wirt ’t WK gehawte in Duutsjlandj. Boete dees wedsjtrieje óm vènje d'r waekeliks versjillende toernoje plaatsj in gans Nederlandj.

Trivia

'ne Haokse sjoelbak op de vriejmert in Woerde

• ’t WK sjoele in april 2008 is biej de heëre gewónne door Dick Eijlers (Nederlandj) en biej de dames door Nelly Eekhof (Nederlandj). De vieftieënjaorige Eijlers moch biej oetzunjering mitdoon mèt de seniore. In 2009 pakde Eijlers opnuuj de titel en biej de dames wón doe Jacqueline Heijnis.
• In 't Èngelsj hèt 't sjpel shuffleboard of shovelboard, hoewaal shuffleboard ouch de naam is van ein sjpel dat väöl op curling liek. Ouch in Belsj wirt d'r väöl gesjoeld, en in Duutsjlandj besjteit ’t ónger de naam Jakkolo. 't Tsjechisch haet 't Nederlandjse woord euvergenómme: šulbak, dat woord wirt ouch waal in Duutsjlandj gebruuk.
• Sjtation Den Haag Centraal wirt waal èns sjertsend sjoelbak geneump óm raeje dat de sjpaore dao allemaol doadloupe (kopsjtation) ónger de euverkapping van 't sjtation.

Externe links

• Algemene Nederlandse Sjoelbond