Champignon
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
'n Champignon (Frans veur sjummel) is 'n eetbare paddestoolsoort (Agaricus bisporus en Agaricus bitorquis). Wat veer es paddestool ('t vröchliechaam) zien is mer 'n klein deil vaan de gaanse sjummel. Oonder de groond greujt 't mycelium of zwamvlok, 'n fien nètwerk vaan sjummeldräöj.
Sjummels besjikke neet euver blaadgreunkorrels wie greun plante en zien neet in staot zelfstandeg voedsel te producere. Ze producere evels enzyme die inwèrke op organische bestanddeile vaan doej of levende organisme en oonttrèkke daovaan weer voedingsstoffe.
Champignons weure in Nederland bijna volledeg in champignoncellen gekweek op 'n speciaal samengestèlde voedingsbojem vaan oonder aandere peerdsmès en dèkgroond. De teelt in Nederland vint veurnaomelek plaots in de provincies Limburg, Noord-Braobant en Gelderland. Vreuger woorte champignons geteeld in de Fluwelegrot in Valkeberg en in de St. Pietersberg bij Mestreech. In de mergelgrotte van Kanne in Belsj is op dit momint nog 'n kwekerij actief.
Teelt
bewirk't Gaanse kweekproces vaan de champignon doort bie-ein zoe'n zès weke. Veuraof weurt in oongeveer twie weke tied compos geproduceerd. De compos besteit oet kalk, peerdsmès en kukemès. De kweekbèdde weure allewijl miestal al mèt mycelium doorgreujde compos gevöld. Vervolges kump 'n dèklaog vaan veen op de compos. De dèklaog zörg deveur tot de lochvochtigheid en temperatuur neet teväöl sjoggelt. Aofhenkelek vaan 't ras weurt 'n temperatuur tösse 16 en 22°C aongehawwe.
In Nederland weurt zoewel handmatig es mèt machienes geoogs. Handmatig geplökde champignons weure miestal veur de veersmert gebruuk. De machinaal geoogste champignons weure gebruuk veur conserve, deepgevrore good en halfconserve.
Bij handmatige oogs weure de champignons in drei kier geoogs. Deze oogsmomente weure "vluchte" geneump. Bij machinale oogs weure de champignons in eine kier geoogst.
Door de cel nao 't leegmake te stome, weure eventueel aonwezige ziektekieme oetgeroeid. Umtot de teelt korter doort es de oontwikkeling vaan 'n ziektekiem kin 't gebruuk vaan pesticide in Nederland oetgeslote weure.