Plestiek
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Plestiek, plestik, plastiek, plastik of plastic is 'ne groepsnaam veur 'n groep aan kónsstoffe: organische polymere. In 't daacheliks spraokbroek wuuertj mit plestiek ouch waal alle saorten aan kónsstoffe gemèndj.
Plestiek is oearsprunkelik allein 'n kónsstof wovan door plastische vormgaeving, verhitting in 'n vorm ónger drök, e veurwirp kan waere gemaak. Me sprèk den van 'ne thermoplas. Lang neet alle kónsstoffe valle dao-ónger. Daoveur sprèk me inne kónsstofindustrie lever van kónsstoffen en neet plestiek. Väöl, meh lang neet alle, kónsstoffe zeen opgeboedj oet polymere.
E good veurbild van 'n kónsstof die nao vörming vervörmbaar blief of neet mieë plastisch te vervörme vèltj is polyurethaansjoem, det inne zaachte vorm väöl wuuertj toegepas in muibele, kusses en dergelike, mer inne helle vorm ouch in ieskes.
't Wit matterjaal woroet alderhenj aan flesje kónne waere gemaak (polyetheen) is daotaenge waal weer smultjbaar en kan dus in princiep oppernuuj waere verwirk zónger sjemische aafbraak. Ouch voelnistoete waere van thermoplastisch matterjaal gemaak, middels e blaospercès.
Veurbiljer
bewirk
Netuurlike polymere
bewirkKónsmaesige plestieke
bewirk- Polyvinylchloried (PVC)
- Polyetheen (PE)
- Polypropeen (PP)
- Polystyreen (PS)
- Polyisocyanuraat (PIR)
- Polyurethaan (PUR)
- Nylon (polyamide, PA)
- Aramide
- Polyester
- Polyethyleentereftalaat (pet)
- Bakeliet
- Polymethylmethacrylaat (PMMA, Plexiglas, Limacryl of Perspex)
- Polyethyleen Tereftalaat Glycol (PETG)
Miljeuvervoeling
bewirkPlestiek lèdj toet enorm miljeuvervoeling op 't landj. E bekèndj veurbild van groeatsjaolige vervoeling inne zieë is ónger anger de plestieksóp inne Groeaten Oceaan. 't Recycle van plestiek is daobie problematisch; hergebroek vindj döks plaats door downcycling (de kwaliteit van 't gerecycled matterjaal is slechter es van 't oearsprunkelik).
Allewiel guuef 't aevel waal bioplestiek, dae biologisch aafbraekbaar is.