Newtonsjaol
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De Newtonsjaol is 'n temperatuursjaol die róndj 1700 woort óntwikkeldj door Isaac Newton.
In 'n poeaging wurmdje te begriepe bedach t'r d'n ieëste kwalitatieve thermomaeter. Hieveur gebroekdje d'r zoea twintjig versjillige rifferensiepuntje wie "kaaj lóch inne wintjer" en "gleujendje kaolen in 't keukevuur". Dezen aanpak bleek te roew en problematisch. Hae wós det de meiste stoffen oetzètte bie verhitsing en dus völdje d'r e bleekske mit lienzaodaolje en maat 't voluum taenge zien gekaoze rifferensiepuntje. Hae noom waor det 't voluum toenoom mit 7,25% bie verwerming van "smultjendje snieë" nao "kaokendj water".
Newton diffenieerdje de "nólste graod van wermdje" es smultjendje snieë enne "drieëndertigste graod van wermdje" es kaokendj water. Daomit is de Newtonsjaol de veurluiper vanne sjaol van Celsius.
Conversie tösse temperatuursjaole
bewirk| Kelvin | [K] = [°N] · 100/33 + 273.15 | [°N] = ([K] − 273.15) · 33/100 |
|---|---|---|
| Celsius | [°C] = [°N] · 100/33 | [°N] = [°C] · 33/100 |
| Fahrenheit | [°F] = [°N] · 60/11 + 32 | [°N] = ([°F] − 32) · 11/60 |
| Rankine | [°Ra] = [°N] · 60/11 + 491.67 | [°N] = ([°Ra] − 491.67) · 11/60 |
| Réaumur | [°Ré] = [°N] · 80/33 | [°N] = [°Ré] · 33/80 |
| Rømer | [°Rø] = [°N] · 35/22 + 7.5 | [°N] = ([°Rø] − 7.5) · 22/35 |
| Delisle | [°De] = (33 − [°N]) · 50/11 | [°N] = 33 − [°De] · 11/50 |