Berge

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Dit artikel geit euver de Waalse sjtad Berge. Ander plaatse mit deze naam zint te vinge ónder Bergen.

---

Liegking van Berge in de provincie Henegouwe

Berge (Frans: Mons, Picardisch: Mont) ies 'n sjtad en gemeinte in de Belzje provincie Henegouwe. Berge ies de hoofsjad van dees provincie en van 't arrondissement Berge. De gemeinte haet 'n oppervlak van 146,56 km² en 90.946 inweunersj (1 juli 2005). Berge liek in 'n heuvelechtig gebeed (vandao de naam) in 't mienindustriegebeed de Borinage. De gemeinte haet de volgende deilgemeintes: Ghlin, Flénu, Jemappes, Maisières, Nimy, Havré, Harmignies, Harveng, Hyon, Mesvin, Nouvelles, Ciply, Saint-Symphorien, Villers-Saint-Ghislain, Spiennes, Cuesmes, Obourg en Saint-Denis. De gemeinte liek aan de Hene, de Trouille en 't Centrumkanaal.

Panorama van de oud Berge.

Functies

De sjtad haet 'n verzörgingsfunctie veur de Borinage. Saer 1967 ies in Berge 't Europees militair hoofkerteer van de NAVO gevestig (de Supreme Headquarters Allied Powers Europe). De sjtad haet 3 universiteite, 'n conservatorium en 'n kunsacademie. Industrie bevink ziech veural boete de sjtad zelf, en in 't zuie liegke inkel deilgemeintes mèt 'n agrarisch karakter. De sjtasie van Mons haet verbinginge nao Brussel en de Belzje kös, en ouch de Thalys sjtop hie.

Sjtadsbeeld en bezeenswaerdighede

Sint-Waltrudiskèrk

In 't centrum van Berge sjtoont väöl intersante historische geboewe. De ónvoltoajde collegiaal Sint-Waltrudiskèrk in Brabantse hoaggotiek haet 16e-ièwse glaas-in-loadvènstere. Vanaaf 1457 waor de leijing euver de boew van dees kèrk in heng van Matthijs de Layens. In 't interieur bevink ziech renaissancebeeldhouwwerk van Jacques Dubrœucq en de opmerkelike Car d'or, 'ne riek verseerde vergulde praalwage oet 1780.

De Groate Mert ies 't centrum van de ouw sjtad. Hie liegke 'n aantal bezeenswaerdige geboewe, woa-ónder 't sjtadhoes in gotische sjtiel. Links van d'n ingank bevink ziech de Singe du Grand Garde, 'n beeld van 'n eepke, woavan me zaet dat 't gelök brink es me zien köpke käört.

't Belfort van Berge dateert oet 1661–1669 en ies 't enig barok belfort van Belsj.

Folklore

Car d'or in de processie

De Ducasse de Mons of Doudou ies 'n jaorliks fiès op de zóndeg nao Pinkstere (Trinitatis). De sjrien van Sint Waltrudis weurt op de Car d'or door de sjtad gedrage in 'n processie. Daonao weurt op de Groate mert de Combat du Lumeçon gesjpeeld, e processiesjpel euver 't gevech van Sint Joris tege de draak. Dees traditie ies, same mèt 'n aantal ander soortgelieke evenemente mèt sjtadsreuze en drake in Belsj en Frankriek, opgenómme op de Lies van meisterwerke van 't oraal en immaterieel erfgood van de miensjheid van UNESCO.

Historie

Groate mert

Berge ies in de 7e ièw óntsjtange róndum e kloaster dat gesjtiech woort door Waltrudis. In de miedelièwe óntwiekelde de sjtad ziech tot e belangriek besjtuurlik en economisch centrum (lake-industrie).

In 1572 woort Berge door Lodewiek van Nassau ingenómme en nog in 'tzelfde jaor door de Sjpanjaarde truukveroverd. In 1691 woort de sjtad nao e belèk van 9 maond door de Franse verwoes. Vervolges kaom de sjtad in Oasteriekse en weer in Franse heng.

In 1815 woort Berge de hoofsjtad van de provincie Henegouwe. In augustus 1914 woort bie Berge de ièrsjte sjlaag tösje de Pruusje en 't Brits leger oetgevochte. Bómbardemente in de Twiède Waereldoorlog riechde väöl sja aan, veural in 't noordweste van de sjtad.

Gebore in Berge

• Guido de Brès (1522-1567), theoloog
• Orlando di Lasso (1532-1594), componis

Externe link

• Website van de gemeinte

Commons: Mons – Media gerelateerd aan dit óngerwerp