Lèch
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Oos-Voeres. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Onder lèch versjteunt v'r sjtraoling die os owwe zieë kènne. Mae wat is lèch noe zjuus? övver lèch besjteunt twieé theorieje en vör allebèj is get te zègke. Ze werre allebèj verded`gd dör väöraansjtaonde natuurkundige.
- lèch zeunt golve: lèch niks andesj wie golve. Dès golve över 'n bepaalde lengde (golflengde) zjuus zoewie radiogolve en microgolve. Dès theorie waoët al in d'r 17e ieëuw bedach dör Christiaan Huygens mae waoët pas bewaeze in d'r 19e ieëw dör Thomas Young.
- lèch is 'ne sjtroom va deelkes: de ander theorie gèèt d'r van oet dat lèch klèng pakketjes energie zeunt. Dès theorie waoët bedaat in d'r 17e ieëuw dör Sir Isaac Newton.
't Probleem wat de theorieje an zich haant is dat ze neet gans 't gedrag va lèch kinne verklaore. De theorie van de golve kan neet verklaore väörwat infraroeë beveurbèld ooch zie waermde gevöld kan werre en de theorie van de deelkes kan 't braeëke en reflectere va lèch neet richtig verklaore.
De versjillende kleure van 't lèch waeët 't lèchspectrum (dit is oonderdeel van 't elektromagnetisch spectrum) genömt. 't Spectrum begint bie infraroeë en eidigt bie ultra paars. 't Zichbaar lèch hèèsjt 'ne golflengte van 400 tot 700 nanometer (1/1.000.000.000 meter)(nm). Ultrapaars haat 'n klènger golflengte en infraroeë haat 'n groeëter golflengte.
Wit lèch is trouwens 'n combinatie van alle kleure biejèè en zjwart is dat alle kleure werre opgenaome.