Gróndj
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Gróndj is e mingsel van verwaerdj vas matterjaal (sediment), water en lóch det ane oppervlaakdje vanne aerd of (kort) dao-ónger veurkump. 't Ónverwaerdje vas matterjaal neump me stein.
't Verwaeringspercès is e gevolg vanne inwirking van vros en doeaj (aafwusjelendj bevrerendj en óntdoeajendj water in rotssplete), en ouch van zón, raenger en windj op rotsstein, die oetènjelik leie toet breuken inne rotsstein. Stökker aan rots kómme hiedoor loos, rolle nao ónger en de klènder deile waere mitgeveurdj door revere richting reveerdelta's. Door wiejer slietaasj óntstaon ummer klènder deiler; achterein zeen det grindj, zandj en sladder (ouch slover of slib): de mineraal bestandjsdeiler vanne baom.
Veen óntsteit door 't aafsturve en verrotte van plantjen ónger water in zoerstoferm ómstenjigheje. Humus óntsteit door biologischen aafbraak van doeaj plantjen in zoerstofrieke, terrestrische ómstenjigheje (dus op 't landj). Veen en humus (mit inbegrip vanne streujsellaog) vörmen 't organisch bestandjsdeil vanne baom.