Golfarabisch

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

't Golfarabisch (eige naom خليجي ẖalīǧī) is 'n Arabisch dialek wat gesproke weurt aon de kös vaan de Perzische Golf. Me huurt 't dialek in (bekaans gans) de Vereinegde Arabische Emiraote, Qatar, Koeweit en de aonligkende stökker land vaan Saoedi-Arabië. Ouch de Arabische minderheid aon de Iraanse golfkös sprik 't dialek. In Bahrein spreke de soenniete 't; de sjiitische bevolking gebruuk 't Bahreins-Arabisch, wat al-evel verwant is meh toch 'n gróp op ziech vörmp. 'nzelfde verwantsjap heet 't Golfarabisch mèt aander dialekte vaan 't sjiereiland (zuug 't keertsje). Intern gief 't ouch variatie, veural op 't gebeed vaan klaanklier. In totaol spreke zoeget 7 mieljoen lui ein vaan de Golfarabische dialekte.

Kinmerke bewirk

Klaanklier bewirk

Wie in bekaans alle Arabische dialekte zien de diftonge ay en aw tot lang klinkers ē en ō gewore.
Wie de mieste dialekte vaan 't Sjiereiland heet 't Golfarabisch de dentaol fricatieve [ð] en [θ] (Arabische lètters ذ ḏāl en ث ṯāʾ) behawwe.
De lètters ض ḍād en ظ ẓāʾ, die in gein inkel Arabisch dialek oeterein weure gehawwe, höbbe in 't Golfarabisch de weerde [ðˤ] of [zˤ], wat in 't Modern Standaardarabisch twie meugeleke variante vaan de ẓāʾ zien.
De aw /q/ (lètter ق qāf) is al vreug veraanderd in [g]; dit is in 't algemein e kinmerk vaan bedoeïenedialekte en heimèt verraoje de Golfbewoeners hun aofkoms.
E foneem /q/ is later heringeveurd oet de standaardtaol, in wäörd boe 't verwaarloze vaan de klassieke oetspraok neet wunselek is (beveurbeeld قرآن qurʾān 'Koran'). Wijer kump /q/, door Perzischen invlood, veur op 'n aontal plaotse boe historisch 'n غ ġayn stoont. De perceis realisatie hingk vaan vaan alles aof; sommege spreke 'n echte [q] oet, aandere zègke hei iejer 'n [ɢ] of 'n [ʁ].
Ouch de /p/, in 't Standaardarabisch oonbekind, kump veur es foneem, en wel in Perzische wäörd. Allewijl huurt me dee klaank ouch in Ingelse of Hindoestani wäörd. Me kin ze, op z'ch Perzisch, sjrieve wie پ meh ouch mèt 'n ب bāʾ.
De ج ǧīm kin neve [d͡ʒ] (de gebrukelekste, zij 't neet de insegste oetspraok in de standaardtaol) ouch wie [j] weure oetgesproke.
De /k/ (ك kāf) en /g/ (oet historische ق qāf, zuug bove) kinne ouch weure gepalataliseerd tot [t͡ʃ] resp. [d͡ʒ]. Dit rappeleert oonder mie aon 't Palestijns-Arabisch.
Wie in wel mie dialekte weurt 't versjèl tösse korte vocaole wiedgaond verzwaak. /i/ en /u/ valle dèks same in [ə].

Grammair bewirk

Wie alle dialekte is 't Golfarabisch väöl minder vörmeriek es 't Klassiek Arabisch en 't Modern Standaardarabisch. De naomvalle zien gans verdwene, d'n dualis leef allein nog op 't naomwoord en veurnaomwoord (neet in 't werkwoord). Versjèl tösse manneleke en vrouweleke werkwoordsvörm weurt in 't algemein wel bewoerd, al versjèlt dat per dialek. Hei-in is 't Golfarabisch conservatiever es väöl aander dialekte.

De gebrukeleke zinsbouw is oonderwerp - werkwoord - veurwerp. Dit is in de mieste dialekte ouch zoe, meh neet in de Standaardtaol boe 't werkwoord iers kump.

Vocabulair bewirk

De Golfarabische dialekte höbbe e groet aontal Perzische wäörd. Later zien ouch wäörd oet 't Ingels en Hindoestani drin gekoume, door 't groet aontal arbeidsmigrante in de golfstaote.