Glühwein
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Gelaens. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Glühwein (lètterlik: gleujwien) is ein werm alkoholisch drènkske, dat traditioneel in Midde-Europa wirt gedrónke in kaw wèntjerdaag mèt name in de Adventstied en róndj de Kaersjmes en Awt en Nuuj, meistal door bezeukersj van kaersjmerte en door de toesjouwersj biej sjportwedsjtrieje.
Historie bewirk
De veurluiper van de Glühwein is de Conditum Paradoxum, eine krujewien dae sjtamp oet de Remeinse tied. In de middeleëuwe woorte aan de haove van keuninge en de rieke adel geweunlik kawt gedrónke krujewiene, zoaes de Hypocras gedrónke, wovan de naam waas aafgeleijd van de Griekse genaesheër Hypocrates. De kruje die in deze gezóndjheidsdrank woorte gedaon ware dezelfde es die wat in de hujige Glühwein waere gebruuk. Ouch vergeliekbaar mèt glühwein is de punch dae door de Èngelsje zeëvaarders van de Oasindische compagnie woort mitgebrach oet Indië.
Preduktie bewirk
.jpg)
Glühwein wirt gemaak van roaje of witte wien dae gekruujd wirt mèt vesjillende kruje zoaes geweunlik kaneël, groffelsnaegel, citoensjale, sjteranies), en dan verwermp wirt en nao sjmaak gezeut mèt sókker of honing. Biej 't verwerme maog de Glühwein in gein geval baove de 80 °C kómme, ómdat de in de wien aanwezige alcohol vanaaf 78 °C verdamp, de sjmaak van de kruje naodeilig verangert en ónewunsjte Hydroxymethylfurfural óntsjteit. 't Leëgste alcoholgehalde van de in de hanjel verkriegbare Glühwein ligk wèttelik op 7 %vol. In de regel ligk dit aevel tösje 8,5 en 13 %.
Indusjtriejeel geproduceerde Glühwein wirt dèks oet minder goje massawiene gemaak en dan heël sjterk gezeut óm 't gebrek aan kwaliteit te verdoezele. Deze Glühwein wirt dèks in groate flesje of kartónne verpakking goodkoup aangebaoje. De baetere kwaliteite kriet me door 't gebruuk van de zjwaordere Zuud-Europese wiene biejveurbeeld de Sjpaanse wien oet 't vaat of van Rhône-wien en dae volges recep te kruje en mèr ein bietsjke aan te zeute.
Variante bewirk
Al nao gelang de sjtreek waere versjillende wiene gebruuk. In Duutsjlandj wirt in 't algemein roaje wien genómme, in 't noorde van Italië dèkser witte wien en in Oasteriek waere dees allebei toegepas. Oet Hesse en Unterfranken kump eine variant dae van appelwien wirt gemaak. In Nürnberg wirt ouch eine Glühwein geproduceert oet witte wien, dae in Franken väöl wirt verkoch. In geval van variante mèt rum, wienbrandj of likeure zoaes amaretto wirt neet gesjpraoke van Glühwein, mèr van punch.
Glühwein wirt in Nederlandj ouch mèt of róndj de Sinterklaos gedrónke en hèt dan Bisjopswien. Bisjopswien wirt aevel gemaak mèt sinaasappele es bestjanddeil, terwiel biej Glühwein hiejveur citroen wirt gebruuk.