Fotosynthees
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
.jpg)
Fotosynthees is e percès worin leechinnerzjie wuuertj gebroek veur kaolstofdioxied óm te zètten in kaolhydrate, wie glucoeas. 't Percès kump veur in plantje en sómmige bacterieje. Op sómmige bacterieje nao gebroeken alle fotosynthetiserendje organisme naeve kaolstofdioxied ouch water veur dees sókkere te make. Fotosynthetiserendje organisme waeren ouch waal autotrofe of fotoautotrofe geneump. Autotroof organisme zeen in staot zichzelf van innerzjie te veurzeen en kónne zichzelf synthetiseren oete abiotische componente: anorganische stof (worónger water en kaolstofdioxied) en leech. Hiedoor zeen ze ónaafhenkelik van anger organisme veur häör bestaon.
Fotosynthees kan waeren óngerverdeildj in oxygeen fotosynthees en anoxygeen fotosynthees, aafhenkelik van of vriej zoerstof 'n rol speeltj in 't percès. Oxygeen fotosynthees truuedj op in landjecosystemen en inne toeplaog van watere. Daobie wuuertj zoerstof geperduceerdj det e groeat deil oetmaak vannen dampkrink. Wiejer is veurnamelik op groeate deepdjen innen oceaan 'n vorm van fotosynthees wobie gein zoerstof wuuertj geperduceerdj of gebroek. Dit hètj den anoxygeen fotosynthees. Organisme die innerzjie vaslègke middels fotosynthees waere fototroof geneump. Naeve fototroof organisme zeen ouch chemotroof organisme die laeve van chemosynthees.